نقش پررنگ فیلم و سینما در زندگی روزمره تک تک ما غیرقابل انکار است. امروزه فیلم دیدن و سینما رفتن بخش جدایی ناپذیر از زندگی آدم‌ها شده است و زیست ما به طور فزاینده‌ای با فیلم و سینما در هم تنیده شده است. تا به امروز صنعت فیلم که به عنوان هنر هفتم نیز شناخته می‌شود از پس پرده نقره‌ای احساسات عظیمی را بر انگیخته و افراد زیادی را با خود همراه ساخته است. در این مقاله سعی داریم تا ضمن بررسی آمارهایی از فیلم و سینما در ایران به بررسی نقش فیلم و سینما در سلامت جسم و روان جامعه و تأثیراتی که بر فرهنگ عمومی می‌گذارد، بپردازیم.
تاریخچه فیلم و سینمای ایران
خود را در حوالی سال 1279 هجری شمسی تصور کنید که با کاروان مظفرالدین شاه در اولین سفر پادشاه به اروپا همراه شده‌اید. در این سفر پادشاه برای اولین بار صحنه‌هایی را تماشا کرد که به وسیله یک دستگاه فیلمبرداری ضبط و تهیه شده بود. شاه که تحت تأثیر قرار گرفته بود نخستین دوربین فیلمبرداری را به ایران وارد کرد و شخصا به عنوان اولین نفر، در مقابل این دوربین بازی کرد.
میرزا ابراهیم خان صحاف باشی که متفکری لیبرال بود و به سفرهای خارجی متعددی می‌رفت به واسطه این سفرها با فن‌آوری‌های نوین آن عصر آشنایی پیدا کرده بود. او در سال 1283 نخستین سالن عمومی نمایش فیلم را در خیابان چراغ گاز تهران راه‌اندازی کرد. نخستین فیلم‌هایی که در معرض نمایش عمومی قرار گرفتند فیلم‌های خارجی با زیرنویس فارسی بود. مدتی بعد در سال 1305 هجری شمسی اولین سالن رسمی سینمای ایران که طبق برنامه زمانی مشخص فیلم نمایش می‌داد با نام گراند سینما در تهران ساخته شد.
اولین فیلم سینمایی ایران با نام «آبی و رابی» در سال 1309 توسط کارگردانی ایرانی-ارمنی به نام اوانس اوگانیانس ساخته شد. این فیلم یک فیلم صامت سیاه و سفید در ژانر کمدی بود. فیلم «دختر لر» نخستین فیلم ناطق به زبان فارسی بود که در سال 1312 بمبئی هند فیلمبرداری شد.
اهمیت بررسی آمارهای مرتبط با فیلم و سینما
بررسی آمار در زمینه‌های و حوزه‌های مختلف از اهمیت بالایی برخوردار است. به وسیله بررسی و تحلیل آمار و ارقام در حوزه‌های مختلف است که می‌توانیم جهان اطرافمان را بهتر درک کنیم و با دنیای بیرون کنش مؤثرتری برقرار نماییم.
بررسی آمار در زمینه فیلم و سینما نیز به موازات سایر حوزه‌ها از اهمیت بسزایی برخوردار است. اطلاعات به دست آمده در نتیجه‌ی بررسی و تحلیل آمار مرتبط با فیلم و سینما به ما کمک می‌کند تا بیش از پیش وضعیت این صنعت را درک کنیم و با چالش‌ها، فرصت‌ها و تهدیدهای این حوزه آشنا شویم. تحلیل این آمارها همچنین به سیاستمداران حوزه فرهنگی کمک می‌کند تا در تدوین سیاست‌های فرهنگی-هنری با دقت بیشتری عمل نمایند. برخی از مهمترین دلایل اهمیت بررسی آمار فیلم و سینما عبارتند از:
- ارزیابی وضعیت صنعت فیلم و سریال: آمارهای حوزه فیلم و سینما اطلاعات دقیقی را از تعداد فیلم‌های تولید شده، تعداد تماشاگران، وضعیت کمی و کیفی سینماهای کشور، میزان فروش فیلم در کشور و… ارائه می‌کند. این اطلاعات به برنامه‌ریزان فرهنگی و کارشناسان حوزه فیلم و سینما کمک می‌کند تا با درک و ارزیابی درست وضعیت فیلم و سینما در کشور برای بهبود و ارتقای این وضعیت برنامه‌ریزی نمایند.
- درک و شناخت چالش‌ها: تحلیل آمارهای حوزه فیلم و سینما یک راهنمای عالی برای شناسایی و فهم چالش‌ها، موانع و محدودیت‌های این حوزه و حرکت در مسیر رفع این موانع و توسعه صنعت فیلم است.
- شناسایی فرصت‌ها: بررسی این آمارها خلأهای موجود در زمینه توسعه این صنعت را روشن می‌سازد و فرصت‌های پیش روی صنعت فیلم را نمایان‌تر می‌کند.
- تدوین سیاست‌های کارآمد: مسئولان حوزه فرهنگی با در اختیار داشتن اطلاعات و آمارهای کافی در این حوزه می‌توانند برنامه‌های دقیق، کارآمد و جامعی را تدوین نمایند. این سیاست‌ها می‌تواند شامل ایجاد و توسعه زیرساخت‌های این حوزه، حمایت از فیلمسازان، حمایت از دیدگاه‌ها و ایده‌های خلاقانه و … باشد.
- جذب سرمایه‌گذاری: آمارهای این حوزه به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تا با مشاهده رشد و پیشرفت این صنعت، پتانسیل‌های موجود در صنعت فیلم و سریال را درک کنند و نسبت به سرمایه‌گذاری در زمینه فیلم و سریال تمایل بیشتری نشان دهند.
اکنون که به اهمیت آمارهای حوزه فیلم و سینما پی بردیم همراه با هم بخشی از آمارهای مربوط به سینما را با هم برررسی می‌کنیم تا نسبت به وضعیت صنعت فیلم و سینما در ایران شناخت بیشتری پیدا کنیم.
آمارهایی از فیلم و سینمای ایران
آمار وضعیت سینماها در ایران
بر اساس آمارهای به دست آمده از مؤسسه توسعه فناوری و مطالعات سینمایی که در بازه آماری سال 1392 تا 1402 به ثبت رسیده است، در سال 1392 که اولین سال ثبت این آمار بوده است 170 سینما در کشور وجود داشته است. در سال 1392 سینماهای کشور درمجموع دارای 257 سالن سینما و 99,134 صندلی بوده است. سینماهای کشور طی این سال در مجموع تعداد 962,675 تماشاگر داشته‌اند.
طبق این آمار و همانطور که در جدول زیر آمده، در سال 1402 تعداد سینماهای کشور رشد 1.6 برابری را تجربه کرده و از 170 سینما در سال 1392 به تعداد 276 سینما در سال 1402 رسیده است. در این بازه‌ی ده ساله تعداد سالن‌های سینما 2.9 برابر و تعداد صندلی‌ها 1.3 برابر افزایش پیدا کرده است. طبق داده‌های موجود در این بازه آماری تعداد تماشاگران سینما 29 برابر افزایش یافته و رشد قابل توجهی را تجربه کرده است.
| سال | تعداد سینما | تعداد سالن | تعداد صندلی | تعداد تماشاگر |
| 1392 | 170 | 257 | 99,134 | 962,675 |
| 1393 | 162 | 266 | 97,013 | 12,690,244 |
| 1394 | 169 | 281 | 94,772 | 13,373,038 |
| 1395 | 203 | 329 | 104,793 | 25,847,483 |
| 1396 | 238 | 430 | 119,015 | 22,856,097 |
| 1397 | 257 | 500 | 127,431 | 28,537,410 |
| 1398 | 277 | 541 | 132,006 | 26,310,384 |
| 1399 | 195 | 570 | 113,682 | 659,184 |
| 1400 | 227 | 639 | 113,029 | 719,718 |
| 1401 | 249 | 661 | 121,952 | 13,672,357 |
| 1402 | 276 | 751 | 131,487 | 28,258,271 |
آمار وضعیت سینماهای استان‌های ایران
با بررسی آمارها می‌توان به طور دقیق‌تر از نیازهای هر استان در حوزه سینما مطلع شد و منابع را به طور عادلانه بین استان‌های مختلف تخصیص داد. با تخصیص عادلانه منابع می‌توان این کمبودها را رفع کرد و زمینه را برای دسترسی عادلانه مردم به سینما در تمام نقاط کشور فراهم کرد.
بر اساس آمارهای منتشر شده توسط مؤسسه توسعه فناوری و مطالعات سینمایی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در سال 1402، وضعیت سینماهای ایران در استان‌های مختلف، از نظر تعداد سینما، تعداد تماشاگر و میزان فروش فیلم، تفاوت‌های قابل توجهی را نشان می‌دهد.
استان تهران با تعداد 75 سینما بیشترین میزان برخورداری از فضای سینما را در بین استان‌های کشور دارد. استان‌های اصفهان با تعداد 26 سینما و استان خوزستان با تعداد 16 سینما به ترتیب بیشترین تعداد سینما را بعد از استان تهران دارند. کمترین تعداد سینما در بین استان‌های کشور مربوط به استان‌های چهارمحال و بختیاری و ایلام است؛ این استان‌ها تنها 1 سینما دارند.
طبق آمارهای موجود از وضعیت سینماهای استان‌های کشور، بیشترین تعداد سالن سینما با تعداد 280 سالن، مربوط به استان تهران بوده است. استان‌های خراسان رضوی و اصفهان به ترتیب با تعداد 81 و 63 سالن سینما بعد از استان تهران، بیشترین تعداد سالن‌های سینما در بین استان‌های کشور را به خود اختصاص داده‌اند. کمترین تعداد سالن‌های سینما نیز مربوط به استان بوشهر است. این استان 2 سالن سینما دارد.
آمارها نشان می‌دهد که در حال حاضر، توزیع سینماها در ایران به صورت نرمال صورت نگرفته و به شدت ناهمگون است. کلان‌شهرهای ایران، به ویژه تهران، از تراکم بالای سینما برخوردارند این در حالی است که بسیاری از شهرها و روستاهای کشور حتی 1 سینما برای برخورداری از فضای فرهنگی و گذراندن اوقات فراغت ندارند. این موضوع، موجب محرومیت بخش قابل توجهی از مردم از تماشای فیلم و بهره‌مندی از موهبت‌ها و فواید فرهنگی و اجتماعی فیلم و سینما شده است.
آمار ده استان برتر ایران از نظر کارایی سینما
بررسی کارایی سینما در هر استان می‌تواند به شناخت هر چه بیشتر نقاط قوت و ضعف سینمای آن استان کمک کند. با حمایت از نقاط قوت و رفع نقاط ضعف می‌توان به رونق سینمای استانی و تولید فیلم‌هایی مرتبط با هویت فرهنگی هر منطقه کمک کرد.
اصطلاح “کارایی سینما” به معنای سنجش میزان موفقیت و اثربخشی یک سینما در انجام وظایف و اهداف خود است. این مفهوم می‌تواند به ابعاد مختلفی از فعالیت یک سینما تعمیم داده شود. در اینجا منظور از کارایی سینما نسبت تعداد تماشاگران سینما به تعداد صندلی‌های سینما در هر استان است. بر اساس این آمار، استان‌های قزوین، البرز و زنجان بالاترین میزان کارایی سینما را در سال 1402 داشته‌اند.
| استان | کارایی سینما |
| قزوین | 562 |
| البرز | 406 |
| زنجان | 394 |
| خراسان رضوی | 377 |
| قم | 285 |
| کرمانشاه | 284 |
| فارس | 284 |
| چهارمحال و بختیاری | 267 |
| مازندران | 235 |
| اصفهان | 235 |
با بررسی کارایی سینما در استان‌های مختلف این موضوع روشن می‌شود که با توجه به تعداد بالای تماشاگران و اقبال عمومی نسبت به سینما رفتن در برخی استان‌ها مانند قزوین و زنجان، ساخت سینما در این استان‌ها علاوه بر پوشش نیاز مخاطبان به سینما، دارای صرفه اقتصادی است.
آمارها حاکی از آن است که در برخی استان‌ها نظیر چهارمحال و بختیاری، اقبال چندانی برای رفتن به سینما وجود ندارد و استقبال چندانی از فیلم‌های سینمایی نمی‌شود. تعداد کم مخاطبان سینما در برخی از استان‌ها از نظر اقتصادی مانعی برای ساخت سینما است؛ چرا که ساخت و تجهیز سینما نیازمند سرمایه‌گذاری‌های کلان است و در صورت عدم استقبال کافی از سوی مردم، بازگشت این سرمایه به تعویق می‌افتد و حتی ممکن است با ضرر همراه باشد.
تعداد عناوین فیلم‌های سینمایی تولید شده
آمارهای منتشر شده توسط وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نشان می‌دهد در دو دهه اخیر تعداد عناوین فیلم‌های تولید شده در کشور روندی کاهشی داشته است. طبق این آمار در سال 1381 تعداد 91 عنوان فیلم در کشور تولید شده است که این تعداد در سال 1401 به تعداد 50 عنوان فیلم کاهش پیدا کرده است.
آمار میزان فروش فیلم در ایران
میزان فروش فیلم در سینمای ایران در طول سال‌های مختلف با نوساناتی همراه بوده است. در سال‌های اخیر، با وجود برخی از چالش‌ها مانند رکود اقتصادی و شیوع ویروس کرونا، شاهد رونق نسبی در گیشه سینمای ایران بوده‌ایم. آمارهای موجود نشان می‌دهد در دهه اخیر میزان فروش فیلم‌های سینمایی در کشور به طور چشمگیری افزایش یافت است به در سال 1392 فیلم‌های سینمایی 42 میلیارد تومان فروش داشته‌اند که این میزان در سال 1402 به 1 تیلیارد و 200 میلیارد تومان افزایش یافته است.
عوامل متعددی در فروش فیلم در سینمای ایران نقش دارند که از جمله آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- موضوع فیلم: موضوعاتی که مورد توجه مخاطبان هستند، مانند کمدی، عاشقانه و اجتماعی، می‌توانند به فروش بیشتر فیلم کمک کنند.
- بازیگران: حضور بازیگران محبوب و شناخته‌شده در فیلم می‌تواند مخاطبان را به سینماجذب کند.
- کارگردان: نام و اعتبار کارگردان می‌تواند در جذب مخاطب نقش موثری داشته باشد.
- کیفیت فیلم: کیفیت تصویر، صدا و محتوای فیلم از جمله عوامل مهمی هستند که در فروش آن نقش دارند.
- بازاریابی و تبلیغات: بازاریابی و تبلیغات موثر می‌تواند به معرفی فیلم به مخاطبان و جذب آنها به سینما کمک کند.
ده فیلم پرفروش سینما در سال 1402
| نام فیلم | ژانر | تعداد بیننده | میزان فروش (تومان) |
| فسیل | کمدی | 7,434,635 | 322,378,829,760 |
| هتل | کمدی | 6,246,505 | 275,986,682,831 |
| هاوایی | کمدی | 1,696,402 | 83,549,745,750 |
| شهر هرت | کمدی | 1,823,135 | 77,541,914,557 |
| ویلای ساحلی | اجتماعی، خانوادگی | 1,361,165 | 63,688,850,000 |
| بچه زرنگ | کودک و نوجوان | 1,922,361 | 62,514,697,310 |
| ورود و خروج ممنوع | کمدی | 699,661 | 31,506,608,000 |
| نارگیل 2 | کمدی، کودک و نوجوان | 732,670 | 28,195,532,670 |
| تمساح خونی | اکشن، کمدی | 380,151 | 21,559,103,500 |
| سه کام حبس | اجتماعی | 417,365 | 19,681,419,000 |
تعداد جشنواره‌های سینمایی برگزار شده در کشور
تعداد دقیق جشنواره‌های سینمایی که سالانه در ایران برگزار می‌شود، به طور دقیق مشخص نیست. چرا که علاوه بر جشنواره‌های بزرگ و شناخته‌شده، جشنواره‌های کوچک و محلی بسیاری نیز در سراسر کشور برگزار می‌شوند.
با این حال، با توجه به اطلاعات به دست آمده در زمینه آمار فیلم و سینما در ایران از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی که در بازه آماری سال 1397 تا 1401 به ثبت رسیده است، در سال 1397 تعداد 155 جشنواره سینمایی در کشور برگزار شده است که این میزان در سال 1401 به 100 جشنواره کاهش پیدا کرده است.
برخی جشنواره‌های سینمایی مهم کشور عبارتند از:
- جشنواره فیلم فجر: معتبرترین جشنواره فیلم در ایران که هر ساله در بهمن ماه برگزار می‌شود.
- جشنواره فیلم کوتاه تهران: جشنواره‌ای بین‌المللی که به فیلم‌های کوتاه در ژانرهای مختلف می‌پردازد.
- جشنواره فیلم مستند: جشنواره‌ای ملی که به نمایش و رقابت فیلم‌های مستند ایرانی می‌پردازد.
- جشنواره فیلم کودک و نوجوان: جشنواره‌ای بین‌المللی که به فیلم‌های کودک و نوجوان از سراسر جهان می‌پردازد.
آمار فیلم‌های ایرانی در جشنواره‌های جهانی
سینمای ایران از ابتدای ورود به عرصه‌های جهانی حضوری فعال و پویا در این مجامع داشته و همواره با آثار منحصر به فرد خود، نظر منتقدان و مخاطبان جهانی را به خود جلب کرده است. این حضور پررنگ در قالب حضور فیلم‌های ایرانی در جشنواره‌های مختلف جهانی تجلی یافته و دستاوردهای ارزشمندی را برای این هنر اصیل به ارمغان آورده است.
آمارهای مرتبط با حضور فیلم‌های ایرانی از جمله مهمترین موضوعات در حوزه آمار فیلم و سینما در ایران است چرا که به این وسیله فیلمسازان و برنامه‌ریزان فرهنگی می‌توانند وضعیت فیلم و سینمای ایران را در عرصه جهانی ارزیابی نمایند. در نمودار زیر به بررسی آمارهایی که وزارت فرهنگ و ارشاد از حضور فیلم‌های ایرانی در جشنواره‌های جهانی منتشر کرده است، می‌پردازیم.
طبق نمودار بالا که آمار فیلم‌های ایرانی در جشنواره‌های جهانی را در بازه سال 1385 تا 1401 بررسی کرده است، در اولین سال ثبت این آمار، فیلم‌های ایرانی 1,541 بار در مجامع جهانی حضور داشته اند از این میان 231 فیلم در جشنواره‌های جهانی شرکت کرده بودند و تعداد 101 فیلم در مجامع و جشنواره‌های جهانی موفق به دریافت جایزه شده‌اند.
در سال 1401 که آخرین سال ثبت این آمار است، تعداد دفعات حضور فیلم‌های ایرانی در مجامع جهانی به 183 مرتبه کاهش پیدا کرده است. در این سال تعداد 35 فیلم در جشنواره‌های جهانی شرکت کردند و 13 فیلم موفق به دریافت جایزه شدند.
چالش‌های پیش روی سینمای ایران
صنعت سینمای ایران با چالش‌های متعددی دست به گریبان است؛ از مهمترین چالش‌های این عرصه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- رکود اقتصادی: رکود اقتصادی می‌تواند قدرت خرید مردم را کاهش دهد و آنها را از رفتن به سینما باز دارد.
- هزینه بالای تولید فیلم: به دنبال افزایش تورم در کشور، هزینه‌های تولید فیلم هم بالا می‌رود. با وجود تورم هزینه تولید یک فیلم خوب که استانداردهای کیفی لازم را داشته باشد 80 تا 100 درصد افزایش پیدا می‌کند.
- حمایت ناکافی: حمایت‌های دولتی از صنعت سینما در ایران کافی به نظر نمی‌رسد. فقدان بودجه‌های مناسب، ضعف در زمینه بازاریابی و تبلیغات فیلم‌ها، و همچنین بروکراسی‌های پیچیده و اداری، از جمله موانعی هستند که بر سر راه پیشرفت سینمای ایران قرار دارند.
- ممیزی و محدودیت‌ها: اعمال محدودیت‌ها و ممیزی‌های سخت‌گیرانه در تولید و اکران فیلم، خلاقیت فیلمسازان را محدود کرده و مانع از بیان آزادانه ایده‌ها و دیدگاه‌های آنها می‌شود. این امر می‌تواند به تولید فیلم‌هایی با مضامین سطحی و غیرجذاب منجر شود.
- قاچاق فیلم: قاچاق فیلم یکی از معضلات اصلی صنعت سینمای ایران است که به کاهش فروش فیلم‌ها منجر می‌شود.
- ضعف زیرساخت‌ها: ضعف زیرساخت‌ها از جمله کمبود سالن‌های سینما و کیفیت پایین برخی از آنها از جمله چالش‌های پیش روی سینمای ایران است.
با وجود چالش‌های موجود، فیلم و سینمای ایران همچنان از پتانسیل‌های بالایی برخوردار است. سینمای ایران از پویایی و خلاقیت لازم برخوردار است و انتظار می‌رود با رفع چالش‌های موجود، شاهد روزنق روزافزون صنعت سینما در کشور باشیم.
ژانرها و سبک‌های مختلف فیلم و سریال
ژانر نوعی ترکیب‌بندی و دسته‌بندی در آثار هنری است که فیلم‌ها و آثار هنری را با توجه به شباهت‌هایی که در بخشی از محتوا، فرم و یا سبک دارند گروه‌بندی می‌کند. در معنای دیگر ژانر یک فیلم، یک دسته‌بندی سینمایی است که فیلم‌ها را بر اثر عناصر روایی موجود در آنها از یکدیگر متمایز می‌سازد و به مخاطب این امکان را می‌دهد تا بر اساس نوع روایت مورد انتظار خود به تماشای یک فیلم یا سریال بنشیند.
دیدگاه‌های متفاوتی در مورد تعداد ژانرهای پذیرفته شده وجود دارد، برخی معتقدند که تعداد ژانرهای اصلی بین 9 تا 10 ژانر است و بعضی دیگر تا حدود 33 ژانر برای فیلم و سریال در نظر گرفته‌اند. بر اساس گزارش تحقیقاتی بخش تحقیقات فیلم و سریال دانشگاه ییل آمریکا حدود 40 ژانر برای فیلم و سریال وجود دارد. در ادامه به تعدادی از اصلی‌ترین و مشهورترین ژانرهای فیلم و سریال می‌پردازیم.
ژانر وحشت
ژانر وحشت یا (Horror) یکی از پیچیده‌ترین ژانرهای فیلم است. مهمترین عناصر این ژانر، ترس، غم، نفرت، بهت و سردرگمی است. این ژانر بر تاریک‌ترین جنبه‌های زندگی تمرکز دارد و تلاش می‌کند تا با القای حس ترس و وحشت به مخاطب و بر انگیختن پنهانی‌ترین ترس‌های او، از طریق پیچش و بهت داستانی، استفاده از تصاویر و صداهای ترسناک و ایجاد حس سردرگمی مخاطب را با خود همراه سازد.
عموماً آلفرد هیچکاک را به عنوان پدر ژانر ترسناک می‌شناسند که سبک منحصر به خود را در ساخت فیلم‌های ترسناک دارد. او با ایجاد لحظات پرتعلیق، حس ترس، دلهره و نفرت را به درستی به مخاطب خود القاء می‌کند. یکی از ترسناک‌ترین فیلم‌های ساخته هیچکاک فیلم پرندگان است که در سال 1963 ساخته شده است.
فیلم‌هایی چون جن‌گیر، بچه رزماری، احضار، کینه، درخشش، کشتار با اره برقی، آنابل، یتیم، راهبه، روانی، آن و سجین از جمله مشهورترین فیلم‌های ترسناک جهان هستند.
کمدی
ژانر کمدی هر اثری در فیلم و سینما که هدف کلی آن ایجاد طنز و خنده در مخاطب باشد را پوشش می‌دهد. فیلم‌های کمدی به فیلم‌هایی گفته می‌شود که قصد دارند مخاطب را بخندانند. فیلم‌های کمدی اغلب با کنایه‌های موقعیتی، سرگرمی و پایان‌های شاد پیش می‌روند. قدمت کمدی به یونان باستان برمی‌گردد. در تعاریف ادبی یونان باستان، کمدی به داستان یا روایت‌هایی گفته می‌شد که یک شخصیت سرگرم کننده داشت که همواره بر شرایط بد پیروز می‌شد. یک اثر کمدی لحنی طنزگونه دارد و یک پایان خوب و خوشایند را رقم می‌زند.
اگرچه در اغلب موارد از آثار کمدی به عنوان آثار سرگرم کننده یاد می‌شود اما یک اثر کمدی می‌تواند دارای درون‌مایه‌های عمیق انسانی و اجتماعی باشد و ما را به تفکر وا دارد و بینش ما را نسبت به مسائل مختلف تغییر دهد.
اکشن
فیلم‌های ژانر اکشن یک تقابل همیشگی ما بین خیر و شر را به نمایش می‌گذارند. این دسته از فیلم‌ها توسط شخصیت‌های اصلی و شخصیت‌های شرور تعریف می‌شوند. اغلب، هیچ گونه فضای خاکستری در این فیلم‌ها وجود ندارد و نقش‌ها حول تضاد بین نیروهای خیر و شر شکل می‌گیرد. فیلم‌ها و سریال‌های اکشن قهرمانان را در یک فضای تعقیب و گریز و مبارزه قرار می‌دهد. این دسته از فیلم‌ها سراسر پر از صحنه‌های مبارزه، تیراندازی، چاقوکشی، انفجار و تعقیب و گریز است که سطح آدرنالین را در بدن شما بالا می‌برد.
در فیلم و سینمای اکشن برای نمایش دادن صحنه‌های مهیجی مثل لحظه‌ی وقوع انفجار، تصادف و تعقیب و گریز، از جلوه‌های ویژه به طور مکرر استفاده می‌شود. از مشهورترین و موفق‌ترین فیلم‌های این ژانر می‌توان به فیلم‌های تلقین، جان ویک، سریع و خشن، تلماسه، گلادیاتور، زنبوردار، انتقام جویان، بیل را بکش، انتقام جویان، لئون، جان‌سخت، بیگانه و اژدها وارد می‌شود اشاره کرد.
علمی-تخیلی
فیلم‌های ژانر علمی-تخیلی جزئیات علم و فناوری را با استفاده از ابزار تخیل و گمانه‌زنی‌های فراوان پرورش می‌دهند. عناصر کلیدی این دسته از فیلم‌ها شامل واقعیت‌های متناوب، جهان‌های جدید و نوظهور، سفر در زمان، فناوری‌های حال حاضر و حتی آینده است. فیلم و سینمای علمی-تخیلی اغلب به مفاهیم علمی پیشرفته، نوآوری‌های تکنولوژیکی یا تأثیرات این فناوری‌های نوین بر افراد و جامعه می‌پردازد.
در فیلم و سینمای علمی-تخیلی نویسندگان می‌کوشند تا شخصیت‌ها، جهان‌ها، روایت‌ها و رویدادهایی را خلق کنند که در حالی‌که غیرقابل تصور و غیرممکن به نظر می‌رسند، با قوانین علمی و فناوری‌های پیشرفته قابل توضیح هستند. در کلامی دقیق‌تر فیلم‌های علمی-تخیلی آینده‌ای فرضی را در پیش چشم مخاطب ترسیم می‌کند که زندگی انسان‌ها در آن حول محور علم و فناوری و پیشرفت‌های تکنولوژیکی می‌چرخد.
عاشقانه
فیلم‌های ژانر عاشقانه یا رومانتیک (Romance) به دسته‌ای از فیلم‌ها گفته می‌شود که روابط عاشقانه بین دو شخصیت را نمایش می‌دهد. این فیلم‌ها عواطف و احساسات مخاطب را نشانه می‌گیرد و آن را در سفری عاشقانه که فراز و فرودهای منحصر به خود را دارد همراه می‌سازد.
نقش سینما در جامعه و فرهنگ
- بازتاب و انتقال فرهنگ: تأثیر سینما بر فرهنگ یک تأثیر دو سویه است. به همان میزان که فیلم و سینما آیینه‌ی تمام نمای باورها، ارزش‌ها آداب و رسوم و فرهنگ یک جامعه است و مسائل فرهنگی موجود در یک جامعه را منعکس می‌کند، می‌تواند فرهنگ و آداب جدیدی را به جامعه منتقل کند. فیلم و سینما می‌تواند بستر مناسبی برای معرفی فرهنگ‌های نوظهور و اصلاح رسوم و سنت‌هایی است که به اشتباه در بطن جامعه رشد کرده است.
- آموزش و آگاهی رسانی: به دلیل پتانسیل عظیم فرهنگی و تأثیرگذاری عمیق سینما بر روی عواطف، طرز فکر و احساسات تماشاگران، بستر مناسبی برای آموزش مسائل مختلف و آگاهی رسانی در زمینه‌های متفاوت به مخاطبان است.
- نقد اجتماعی و سیاسی: سینما ابزاری برای بازتاب مسائل سیاسی و اجتماعی است که از دیرباز فیلمسازان منتقد به وضع موجود از آن برای نمایش نابرابری‌ها و بی‌عدالتی‌های اجتماعی، اقتصادی، مسائل و چالش‌های موجود در جامعه و نقد باورها و آداب نادرست استفاده می‌کردند.
- شکل دهی هویت و طرز فکر: داستان یک فیلم و شخصیت‌های حاضر در آن می‌تواند چنان پیوندی با مخاطب برقرار کند که باورها، طرز فکر و هویت آنها را دستخوش تغییر قرار دهد. این موضوع به ویژه در بین مخاطبان نسل جوان تأثر بیشتری دارد.
- اوقات فراغت و سرگرمی: در ابتدای ظهور سینما از آن برای مقاصد تجاری و صنعتی استفاده می‌شد اما رفته‌رفته سینما به فضایی برای گذراندن اوقات فراغت تبدیل شد و نقش سرگرم‌کننده به خود گرفت. در جهان پر مشغله امروز، سینما مجالی است تا ساعاتی را به فراغت و آسودگی خیال بگذرانیم. نقش سرگرمی آفرین سینما در فرهنگ عمومی غیرقابل انکار است به طوری که خیلی از ما شاید نتوانیم یک روز را بدون فیلم و سینما تصور کنیم.
- رشد صنعت و اقتصاد: امروزه فیلم و سینما را در جهان به عنوان یک صنعت قدرتمند می‌شناسند. پژوهش‌های متعددی انجام شده که بر نقش صنایع فرهنگی بر افزایش اشتغال، رشد اقتصادی و توسعه جوامع تأکید دارد. سینما به عنوان یکی از بزرگترین صنایع فرهنگی می‌تواند به رشد فرهنگی و اقتصادی، رونق گردشگری و جذب سرمایه‌گذاری‌های اقتصادی کمک فراوانی کند.
تأثیرات فیلم و سینما بر سلامت روان
فیلم‌ها می‌توانند احساسات مختلفی را در ما ایجاد کنند و در نتیجه آن، ما را به فهم عمیق‌تری از ادراکات خود برسانند. یک فیلم غمگین می‌تواند به ما کمک کند که احساسات غم و اندوه را در خود بشناسیم و بعد آن را رها کنیم یا دیدن یک فیلم کمدی می‌تواند روحیه ما را بهبود بخشد. همچنین فیلم‌ها مجالی برای برقراری ارتباط و کشف احساسات ما به روشی امن را فراهم می‌کنند.
برخی از روانشناسان و رفتاردرمانگران معتقدند که فیلم‌ها به گونه‌ای عواطف و احساسات انسان‌ها را درگیر می‌کند که می‌توان از آن به عنوان یک ابزار درمانی استفاده کرد. نتایج یک پژوهش نشان می‌دهد فیلم درمانی می‌تواند اختلافات و تعارضات موجود در رابطه والد-فرزندی را تا حد زیادی کاهش دهد و عناصر گفت‌وگو و همدلی را در تعاملات آنها تقویت کند.
فیلم‌ها استعاره‌ها، تشبیه‌ها، تمثیل‌ها، تصاویر، آهنگ‌ها و داستان‌ها را گرد هم می‌آورد که همه آنها به دلیل برخورداری از ویژگی‌های لطیف هنری می‌تواند تا حد قابل توجهی روح و روان انسان‌ها را نوازش کند و تعالی بخشد.
علاوه بر تأثیراتی که فیلم و سریال بر روان آدم‌ها دارد تأثیرات دیدن فیلم به صورت جمعی و در سینما ، فیلم دیدن را به یک فعالیت فراغتی کاملاً متمایز تبدیل می‌کند. ماهیت جمعی تحریک بصری علاوه بر لذتبخش‌تر کردن فرایند فیلم دیدن درگیری احساسی و روانی را به صورت کنترل شده و در یک محیط امن پیش می‌برد.
نتایج پژوهشی که در سال 2000 توسط کنلان بایگر و جوهانسون انجام شده نشان می‌دهد مشارکت اجتماعی به خصوص در یک فضای هنری می‌تواند منجر به کاهش مرگ و میر شود. طبق این پژوهش میزان مرگ و میر در کسانی که هرگز به سینما نمی‌روند در مقابل کسانی که هر از گاهی سری به سینما می‌زنند، 4 برابر بیشتر است.
منابع:
