بر اساس رتبه‌بندی سازمان اطلاعات مرکزی ایالات متحده آمریکا (CIA)، ایران با دارا بودن ۹۴۲ فروند کشتی دومین قدرت تجارت دریایی خاورمیانه در سال ۲۰۲۲ بوده است.
طبق این رتبه‌بندی کشور ترکیه با تعداد ۱۲۳۷ کشتی اولین قدرت تجارت دریایی در خاورمیانه است.
بر اساس این گزارش در سال ۲۰۲۲ ایران ۳۲ کشتی فله‌بر، ۳۱ کشتی کانتینری، ۸۳ نفتکش، ۳۹۳ کشتی باری عمومی و ۴۰۳ فروند کشتی از انواع دیگر داشته است.
کشورهای اندونزی با تعداد ۱۱۰۱۵، پاناما ۸۰۲۵ و چین ۷۳۶۲ کشتی به ترتیب در رتبه‌های اول تا سوم تجارت دریایی در جهان هستند.
این آمار نشان می‌دهد ایران در رتبه‌ی ۲۵ تجارت دریایی در جهان قرار دارد.
کشور اندونزی یک کشور مجمع‌الجزیره‌ای است که در محدوده‌ی جغرافیایی اقیانوس هند قرار گرفته و بدیهی است که بیشترین میزان مبادلات تجاری آن از طریق دریا صورت می‌گیرد.
ایران می‌تواند با توسعه ناوگان دریایی در آینده به برترین قدرت تجارت دریایی، در منطقه خاورمیانه تبدیل شود.
ایران، دومین قدرت تجارت دریایی در خاورمیانه؛ اما چالش‌ها و فرصت‌ها کدامند؟
تجارت دریایی یکی از ارکان اصلی حمل‌ونقل و اقتصاد جهانی است. بیش از ۹۰٪ از تجارت جهانی از طریق دریا انجام می‌شود و کشورهایی که دارای ناوگان دریایی بزرگ‌تر و مجهزتری هستند، سهم بیشتری از این تجارت را در اختیار دارند. جدیدترین آمار منتشرشده از سوی سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (CIA) نشان می‌دهد که ایران با ۹۴۲ ناوگان دریایی در رتبه ۲۵ جهان و دومین قدرت دریایی خاورمیانه قرار دارد.
نگاهی به رتبه‌بندی قدرت‌های دریایی جهان
طبق این گزارش، اندونزی با ۱۱,۰۱۵ کشتی تجاری، بزرگ‌ترین ناوگان دریایی جهان را در اختیار دارد. پس از آن پاناما با ۸,۰۲۵ کشتی و چین با ۷,۳۶۲ کشتی به ترتیب در جایگاه‌های دوم و سوم قرار دارند. از دیگر قدرت‌های برتر در این حوزه می‌توان به ژاپن (۵,۵۹۰ کشتی)، لیبریا (۴,۳۱۱ کشتی) و سنگاپور (۳,۲۲۷ کشتی) اشاره کرد.
در همین حال، ایران در جایگاه ۲۵ جهانی قرار دارد که نشان‌دهنده‌ی ظرفیت قابل‌توجه کشور در حوزه حمل‌ونقل دریایی است.
ایران در خاورمیانه؛ جایگاه دوم پس از ترکیه
در منطقه خاورمیانه، ترکیه با ۱,۳۳۷ ناوگان دریایی پیشتاز است و پس از آن ایران با ۹۴۲ ناوگان قرار دارد. پس از ایران، کشورهای زیر در جایگاه‌های بعدی هستند:
- امارات متحده عربی: ۶۳۶ ناوگان
- عربستان سعودی: ۴۱۳ ناوگان
- بحرین: ۱۹۵ ناوگان
- کویت: ۱۶۶ ناوگان
- قطر: ۱۳۳ ناوگان
- عراق: ۷۵ ناوگان
- عمان: ۵۷ ناوگان
- لبنان: ۴۹ ناوگان
- اردن: ۳۵ ناوگان
- یمن: ۳۰ ناوگان
- سوریه: ۱۲ ناوگان
این رتبه‌بندی نشان می‌دهد که ایران، علیرغم تحریم‌ها و محدودیت‌های بین‌المللی، همچنان یک قدرت دریایی مهم در منطقه محسوب می‌شود.
چرا تجارت دریایی مهم است؟
حمل‌ونقل دریایی، ستون فقرات تجارت جهانی است و تأثیر مستقیم بر اقتصاد کشورها دارد. مزایای اصلی این نوع تجارت عبارت‌اند از:
هزینه کمتر نسبت به حمل‌ونقل هوایی و زمینی
امکان جابجایی کالاهای حجیم و سنگین در مقیاس وسیع
کاهش مصرف سوخت نسبت به حمل‌ونقل هوایی
افزایش تعاملات تجاری و نقش‌آفرینی در بازارهای جهانی
بنابراین، داشتن یک ناوگان دریایی بزرگ‌تر و مدرن‌تر، به معنی افزایش نفوذ اقتصادی در سطح بین‌المللی است.
چالش‌ها و مشکلات ایران در تجارت دریایی
با وجود جایگاه نسبتاً خوب ایران در خاورمیانه، چالش‌های مهمی در این حوزه وجود دارد که می‌تواند مانع رشد و توسعه تجارت دریایی کشور شود:
تحریم‌های بین‌المللی و محدودیت‌های بانکی که باعث سخت‌تر شدن معاملات تجاری و کاهش سرمایه‌گذاری در این حوزه شده است.
فرسودگی بخشی از ناوگان دریایی که نیاز به نوسازی و سرمایه‌گذاری کلان دارد.
محدودیت‌های بیمه و خدمات مالی که برخی شرکت‌های بین‌المللی برای همکاری با ناوگان ایرانی اعمال می‌کنند.
رقابت منطقه‌ای از سوی کشورهای همسایه مانند امارات و عربستان که در حال توسعه بنادر و زیرساخت‌های خود هستند.
با این حال، ایران دارای ظرفیت‌های ویژه‌ای است که می‌تواند آن را به یک قدرت بزرگ‌تر در حوزه حمل‌ونقل دریایی تبدیل کند.
فرصت‌های پیش روی ایران در تجارت دریایی
با توجه به موقعیت استراتژیک ایران و دسترسی به آب‌های آزاد، فرصت‌های زیادی برای گسترش تجارت دریایی کشور وجود دارد:
گسترش بندر چابهار به عنوان قطب حمل‌ونقل بین‌المللی که می‌تواند هند و آسیای مرکزی را به خلیج فارس متصل کند.
توسعه همکاری‌های منطقه‌ای با کشورهای آسیای مرکزی، چین و روسیه برای تقویت کریدورهای تجاری دریایی.
سرمایه‌گذاری در کشتی‌های مدرن و فناوری‌های جدید برای بهبود بهره‌وری و کاهش هزینه‌های عملیاتی.
ایجاد خطوط حمل‌ونقل جدید و افزایش حضور در بازارهای جهانی برای رشد سهم ایران در حمل‌ونقل بین‌المللی.
نتیجه‌گیری: ایران، بازیگری مهم در تجارت دریایی
با وجود مشکلات و تحریم‌ها، ایران همچنان یکی از قدرت‌های مهم تجارت دریایی در منطقه محسوب می‌شود. در حالی که کشورهای رقیب مانند امارات، عربستان و ترکیه در حال سرمایه‌گذاری سنگین در این حوزه هستند، ایران نیز می‌تواند با اجرای سیاست‌های مناسب، تقویت زیرساخت‌های دریایی و توسعه ناوگان خود، موقعیت بهتری در تجارت جهانی کسب کند.
اینفوگرافیک‌های مرتبط:
کدام کشورها بیشترین و کمترین واردات و صادرات برق را دارند؟
درباره‌ی طلاق در ایران چه می‌دانید؟
