براساس آماری که از وبسایت بانک جهانی به دست آمده است عربستان سعودی و کویت به ترتیب بالاترین میزان رشد اقتصادی در سال ۲۰۲۲ را در بین کشورهای خاورمیانه داشته‌اند.
طبق این آمار عربستان با ۸.۷ درصد در جایگاه نخست و کویت با ۸.۲ درصد در جایگاه دوم بالاترین میزان نرخ رشد اقتصادی در بین کشورهای خاورمیانه است.
این گزارش نشان می‌دهد میزان رشد اقتصادی ایران در سال ۲۰۲۲ تنها ۲.۷ درصد بوده و جایگاه کشور در رشد اقتصادی، پایین تر از عمان و بالاتر از اردن، یمن، سوریه و لبنان بوده است.
رشد اقتصادی به معنای افزایش میزان تولید کالا و خدمات یک کشور در طول یک مدت معین است و یکی از مهمترین شاخص‌ها در ارزیابی میزان توسعه‌یافتگی کشورها است. آمارهای موجود حاکی از وضعیت نامطلوب رشد اقتصادی ایران در سال ۲۰۲۲ دارد که نشان دهنده کاهش میزان تولید کالاها و خدمات کشور طی این سال است.
آیا آمار شاخص فلاکت برای نشان دادن وضعیت اقتصادی یک کشور مناسب است؟
رشد اقتصادی ایران از منطقه جا ماند؛ بررسی دلایل و پیامدها
رشد اقتصادی یکی از مهمترین شاخص‌های توسعه کشورهاست که نشان‌دهنده پویایی اقتصادی، میزان سرمایه‌گذاری، بهره‌وری و توسعه بخش‌های مختلف تولیدی و خدماتی است. گزارش جدید بانک جهانی درباره رشد اقتصادی کشورهای خاورمیانه در سال ۲۰۲۲ نشان می‌دهد که ایران با نرخ رشد ۲.۷ درصدی در جایگاه یکی از پایین‌ترین رشدهای اقتصادی منطقه قرار گرفته است.
در مقابل، کشورهای عربی حوزه خلیج فارس از جمله عربستان (۸.۷ درصد)، کویت (۸.۲ درصد) و امارات (۷.۴ درصد) بالاترین میزان رشد اقتصادی را تجربه کرده‌اند. همچنین کشورهایی مانند عراق (۷ درصد) و حتی بحرین (۴.۹ درصد) از نظر رشد اقتصادی وضعیت بهتری نسبت به ایران داشته‌اند.
رتبه‌بندی رشد اقتصادی کشورهای خاورمیانه در سال ۲۰۲۲
۱. عربستان سعودی: ۸.۷٪
۲. کویت: ۸.۲٪
۳. امارات متحده عربی: ۷.۴٪
۴. عراق: ۷٪
۵. اسرائیل: ۶.۵٪
۶. بحرین: ۴.۹٪
۷. عمان: ۴.۳٪
۸. ایران: ۲.۷٪
۹. اردن: ۲.۵٪
۱۰. یمن: ۰.۸٪
۱۱. سوریه: -۳.۹٪
۱۲. لبنان: -۷٪
این آمار نشان‌دهنده عقب‌ماندگی ایران از کشورهای همسایه در زمینه رشد اقتصادی است.
چرا رشد اقتصادی ایران پایین‌تر از کشورهای همسایه است؟
۱. تحریم‌های بین‌المللی و محدودیت‌های تجاری
تحریم‌های اقتصادی که در سال‌های اخیر علیه ایران اعمال شده، مانع از رشد سرمایه‌گذاری خارجی، توسعه تجارت و افزایش تولید صنعتی شده است. بسیاری از شرکت‌های بین‌المللی از سرمایه‌گذاری در ایران خودداری کرده‌اند که این موضوع رشد اقتصادی کشور را محدود کرده است.
۲. کاهش سرمایه‌گذاری و خروج سرمایه از کشور
در سال‌های اخیر، ناپایداری اقتصادی، سیاست‌های ارزی نامناسب و ریسک بالای سرمایه‌گذاری باعث خروج سرمایه از ایران شده است. در حالی که کشورهای همسایه مانند عربستان و امارات میلیاردها دلار سرمایه‌گذاری خارجی جذب کرده‌اند، ایران به دلیل عدم شفافیت در سیاست‌گذاری‌های اقتصادی، فرصت‌های جذب سرمایه را از دست داده است.
- تورم بالا و کاهش قدرت خرید مردم
تورم یکی از چالش‌های جدی اقتصاد ایران است که باعث کاهش قدرت خرید مردم و رکود در بسیاری از بخش‌های اقتصادی شده است. افزایش قیمت‌ها باعث کاهش تقاضای داخلی و کاهش تولید شده که در نهایت به کاهش رشد اقتصادی منجر می‌شود.
آمار تورم در ایران - ضعف در سیاست‌های حمایتی از تولید و صنعت
در حالی که کشورهای عربی منطقه با کاهش وابستگی به نفت، سرمایه‌گذاری سنگینی در حوزه‌های فناوری، گردشگری، تولید صنعتی و انرژی‌های تجدیدپذیر کرده‌اند، ایران همچنان با موانع بزرگی در مسیر توسعه صنعتی و حمایت از تولید داخلی مواجه است. عدم ثبات قوانین اقتصادی و موانع اداری نیز موجب کاهش انگیزه تولیدکنندگان داخلی شده است. - وابستگی شدید به نفت و کاهش صادرات انرژی
اقتصاد ایران همچنان وابستگی شدیدی به درآمدهای نفتی دارد. در حالی که عربستان و امارات سیاست‌های متنوع‌سازی اقتصاد خود را اجرا کرده‌اند، ایران به دلیل کاهش توانایی صادرات نفت (به دلیل تحریم‌ها) و نبود برنامه‌های جدی برای توسعه صنایع جایگزین، نتوانسته از ظرفیت‌های خود به خوبی استفاده کند.
مقایسه ایران با کشورهای منطقه؛ چرا عربستان، امارات و کویت رشد بیشتری داشته‌اند؟
- عربستان: با اجرای برنامه چشم‌انداز ۲۰۳۰، این کشور سرمایه‌گذاری کلانی در بخش‌های غیرنفتی مانند گردشگری، فناوری، انرژی‌های تجدیدپذیر و حمل‌ونقل کرده است. این اقدامات باعث افزایش رشد اقتصادی این کشور شده است.
- امارات: امارات به یکی از مراکز اصلی تجارت جهانی تبدیل شده و توانسته با توسعه مناطق آزاد، جذب سرمایه‌گذاری خارجی و حمایت از استارتاپ‌ها رشد اقتصادی بالایی را تجربه کند.
- کویت: این کشور با سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های اقتصادی و حمایت از بخش خصوصی توانسته رشد بالایی را ثبت کند.
پیامدهای رشد اقتصادی پایین ایران
۱. افزایش بیکاری و کاهش فرصت‌های شغلی
کاهش رشد اقتصادی به معنای کاهش فرصت‌های شغلی برای جوانان است. در شرایطی که کشورهای همسایه در حال جذب سرمایه‌های بین‌المللی و ایجاد اشتغال گسترده هستند، ایران با مشکل بیکاری و کاهش اشتغال‌زایی روبه‌رو است.
۲. افزایش فقر و کاهش سطح رفاه عمومی
رشد پایین اقتصادی همراه با تورم بالا باعث کاهش درآمد واقعی مردم و افزایش فقر در جامعه شده است. در حالی که کشورهای دیگر منطقه توانسته‌اند سطح رفاه عمومی را افزایش دهند، ایران همچنان با مشکلات اقتصادی و کاهش قدرت خرید مردم مواجه است.
۳. افزایش مهاجرت نیروی کار و نخبگان
بسیاری از متخصصان و کارآفرینان ایرانی به دلیل مشکلات اقتصادی و نبود فرصت‌های شغلی مناسب، تصمیم به مهاجرت گرفته‌اند. این موضوع باعث کاهش سرمایه انسانی و تضعیف اقتصاد کشور شده است.
راهکارهای پیشنهادی برای بهبود رشد اقتصادی ایران
۱. بهبود روابط تجاری و جذب سرمایه‌گذاری خارجی
ایران نیاز دارد با اتخاذ سیاست‌های اقتصادی مناسب و دیپلماسی تجاری، سرمایه‌گذاران خارجی را جذب کند. افزایش تجارت با کشورهای همسایه و کاهش موانع صادراتی می‌تواند به رشد اقتصادی کمک کند.
۲. اصلاح ساختارهای اقتصادی و کاهش وابستگی به نفت
تنوع‌بخشی به اقتصاد و سرمایه‌گذاری در بخش‌هایی مانند فناوری، صنایع دانش‌بنیان، گردشگری و کشاورزی مدرن می‌تواند رشد اقتصادی را افزایش دهد.
۳. کاهش تورم و بهبود وضعیت معیشتی مردم
کنترل نقدینگی، سیاست‌های ارزی پایدار و کاهش هزینه‌های دولتی می‌تواند به کاهش تورم و بهبود قدرت خرید مردم کمک کند.
۴. حمایت از کارآفرینی و تولید داخلی
کاهش قوانین دست‌وپاگیر، ارائه تسهیلات مالی به کسب‌وکارهای کوچک و متوسط و حمایت از استارتاپ‌ها می‌تواند به رشد تولید داخلی و ایجاد اشتغال کمک کند.
۵. افزایش بهره‌وری و اصلاح نظام آموزشی
سرمایه‌گذاری در آموزش نیروی انسانی و افزایش بهره‌وری در بخش‌های مختلف اقتصادی، از عوامل کلیدی در افزایش رشد اقتصادی کشور است.
نتیجه‌گیری
آمارهای جدید نشان می‌دهد که ایران از نظر رشد اقتصادی در مقایسه با بسیاری از کشورهای منطقه در وضعیت نامناسبی قرار دارد. در حالی که کشورهای عربی حوزه خلیج فارس توانسته‌اند با برنامه‌ریزی دقیق و جذب سرمایه‌گذاری خارجی، رشد اقتصادی بالایی را تجربه کنند، ایران همچنان با مشکلاتی مانند تحریم‌ها، تورم، کاهش سرمایه‌گذاری و عدم حمایت از تولید داخلی مواجه است.
برای خروج از این وضعیت، ایران نیازمند اصلاحات اقتصادی، بهبود فضای کسب‌وکار، کاهش وابستگی به نفت و افزایش تعاملات اقتصادی با کشورهای دیگر است. در غیر این صورت، ممکن است فاصله اقتصادی ایران با کشورهای منطقه بیشتر شود و چالش‌های اقتصادی بیشتری را در آینده تجربه کند.
اینفوگرافیک‌های مرتبط:
ناکامی ایران در جذب استعدادها!
افزایش بی رویه واردات چای؛ به سود دلال و به ضرر کشاورز!
چای ایرانی سر سفره دیگر کشورها | چرا خودمان چای ایرانی مصرف نمی کنیم؟
