آمار توزیع جمعیتی نقاط شهری استان خراسان جنوبی که در آمارگیری سال 1395 در سرشماری عمومی نفوس و مسکن به دست آمده است نشان می‌دهد، بیشترین میزان توزیع جمعیتی نقاط شهری استان خراسان جنوبی در سال 1395 بوده است.
آخرین آمار را در آمارفکت بخوانید.
طبق آخرین آماری که آمارفکت از سرشماری عمومی نفوس و مسکن به دست آورده است؛ آمار توزیع جمعیتی نقاط شهری استان خراسان جنوبی نشان می‌دهد که بیشترین میزان توزیع جمعیتی نقاط شهری استان خراسان جنوبی در سال 1395 بوده است. در این سال نقاط شهری استان خراسان جنوبی 0.77 درصد از جمعیت ایران را تشکیل داده است.
توزیع جمعیتی نقاط شهری استان خراسان جنوبی | تحلیل سهم از جمعیت شهری کشور (۱۳۸۵ تا ۱۳۹۵)
توزیع جمعیتی نقاط شهری استان خراسان جنوبی طی بازه زمانی ۱۳۸۵ تا ۱۳۹۵، با رشد تدریجی همراه بوده است. این استان که در سال ۱۳۸۳ به‌عنوان یکی از سه استان حاصل از تقسیم خراسان بزرگ شکل گرفت، در سرشماری‌های رسمی سال‌های ۱۳۶۵ و ۱۳۷۵ به صورت جداگانه آماری نداشت. اما از سال ۱۳۸۵ به بعد، داده‌های مربوط به جمعیت شهری آن ثبت و منتشر شده است. با نگاهی به این داده‌ها، می‌توان روندی نسبتاً مثبت در رشد سهم این استان از جمعیت شهری کشور مشاهده کرد؛ سهمی که از ۰.۶۸ درصد در سال ۱۳۸۵ به ۰.۷۷ درصد در سال ۱۳۹۵ افزایش یافته است.
خاستگاه آماری استان خراسان جنوبی
پیش از سال ۱۳۸۳، استان خراسان جنوبی به عنوان بخشی از استان خراسان بزرگ شناخته می‌شد. اما با تقسیم این استان به سه بخش، خراسان جنوبی با مرکزیت شهر بیرجند به‌عنوان یک استان مستقل رسمیت یافت. بنابراین، در آمارهای سال‌های ۱۳۶۵ و ۱۳۷۵، سهم این منطقه به‌صورت جداگانه گزارش نشده است. از سال ۱۳۸۵ به بعد، آمار رسمی جمعیت شهری استان به‌طور مستقل در سرشماری‌های ملی منتشر شد.
وضعیت استان در سال ۱۳۸۵
در اولین سرشماری رسمی پس از استقلال استانی، خراسان جنوبی ۰.۶۸ درصد از جمعیت شهری کشور را به خود اختصاص داده بود. این رقم، اگرچه در مقایسه با استان‌های پرجمعیتی مانند تهران، خراسان رضوی یا اصفهان رقم پایینی به شمار می‌رود، اما برای استانی تازه‌تأسیس، محروم و با اقلیم خشک و کویری، عدد قابل قبولی محسوب می‌شد.
شهر بیرجند، به‌عنوان مرکز استان، مهم‌ترین و پرجمعیت‌ترین شهر منطقه بود و بخش عمده‌ای از جمعیت شهری را در خود متمرکز کرده بود. شهرهای قائن، فردوس، طبس، نهبندان، بشرویه و سربیشه نیز به عنوان مراکز جمعیتی در حال رشد، به تثبیت ساختار شهری استان کمک می‌کردند.
رشد آرام در سال ۱۳۹۰
در سال ۱۳۹۰، سهم خراسان جنوبی از جمعیت شهری کشور به ۰.۶۹ درصد افزایش یافت. این رشد اندک اما مثبت، نشانه‌ای از آغاز روند تثبیت ساختار جمعیتی استان در سطح ملی بود. گسترش زیرساخت‌های درمانی، آموزشی و خدمات عمومی در شهرستان‌های مختلف، افزایش فعالیت‌های کشاورزی و دامپروری در مناطق مستعد، و همچنین ارتقاء برخی نقاط روستایی به شهر، از عوامل موثر بر این رشد بودند.
همچنین سیاست‌های دولتی در خصوص توسعه مناطق کمتر برخوردار، باعث تزریق منابع مالی و انسانی بیشتری به این استان شد که در نهایت منجر به افزایش ماندگاری جمعیت شهری شد.
افزایش چشمگیر در سال ۱۳۹۵
در سرشماری سال ۱۳۹۵، سهم استان خراسان جنوبی از جمعیت شهری کشور به ۰.۷۷ درصد رسید. این افزایش ۰.۱ واحد درصدی نسبت به سال ۱۳۹۰، در مقیاس کشوری قابل توجه است و نشان‌دهنده افزایش جمعیت شهرنشین در استان، بهبود زیرساخت‌های زندگی شهری و کاهش تمایل به مهاجرت به سایر استان‌هاست.
در این دوره، شهرهایی مانند قائن، فردوس، و طبس نیز به‌صورت جدی‌تر در جذب جمعیت نقش ایفا کردند. همچنین توسعه دانشگاه‌ها، به‌ویژه در شهر بیرجند، نقش مهمی در تثبیت جمعیت دانشجویی و جلوگیری از مهاجرت نخبگان داشت.
نقش بیرجند در تمرکز جمعیت شهری
شهر بیرجند به‌عنوان مرکز استان، نقش کلیدی در ساختار جمعیتی خراسان جنوبی ایفا می‌کند. تمرکز ادارات دولتی، دانشگاه‌ها، مراکز درمانی و خدماتی در این شهر، باعث شده که بخش عمده‌ای از جمعیت شهری استان در این نقطه متمرکز شود. با وجود این، تلاش‌هایی برای توزیع متوازن‌تر جمعیت در شهرهای دیگر نیز صورت گرفته است.
شهرهای قائن، فردوس و طبس با برخورداری از منابع طبیعی، تاریخ غنی و ظرفیت‌های گردشگری و کشاورزی، پتانسیل بالایی برای جذب جمعیت دارند و می‌توانند در آینده نزدیک به کانون‌های جمعیتی مهم‌تری تبدیل شوند.
عوامل موثر بر رشد جمعیت شهری خراسان جنوبی
افزایش سهم استان از جمعیت شهری کشور را می‌توان به چند عامل کلیدی نسبت داد:
- افزایش نرخ شهرنشینی: ارتقاء نقاط روستایی به شهر، افزایش خدمات شهری، و سیاست‌های دولت در گسترش امکانات در مناطق کمتر برخوردار.
- بهبود زیرساخت‌های خدماتی: توسعه بیمارستان‌ها، مدارس، دانشگاه‌ها و راه‌های ارتباطی.
- تمرکز دولت بر استان‌های محروم: تخصیص بودجه‌های عمرانی ویژه برای مناطق کمتر توسعه‌یافته.
- پایداری اجتماعی و امنیت: استان خراسان جنوبی یکی از استان‌های باثبات و امن کشور به‌شمار می‌رود که این امر در ماندگاری جمعیت تأثیرگذار بوده است.
چالش‌ها و محدودیت‌ها
با وجود رشد مثبت، توزیع جمعیتی نقاط شهری استان خراسان جنوبی با چالش‌هایی نیز روبه‌رو است:
- اقلیم خشک و بیابانی: محدودیت منابع آبی و خاکی، مانع توسعه برخی مناطق شده است.
- کمبود فرصت‌های شغلی: فقدان صنایع بزرگ و کارخانجات اشتغال‌زا، یکی از عوامل مهاجرت به سایر استان‌ها است.
- مهاجرت نخبگان: به‌دلیل نبود فرصت‌های تحصیلی و کاری در برخی رشته‌ها، بخشی از نخبگان استان مهاجرت می‌کنند.
راهکارهایی برای توسعه پایدار شهری
برای افزایش سهم استان خراسان جنوبی از جمعیت شهری کشور، می‌توان راهکارهای زیر را پیشنهاد کرد:
- سرمایه‌گذاری در صنایع بومی مانند زرشک، عناب، زعفران و گیاهان دارویی
- گسترش گردشگری تاریخی و کویری برای جذب مهاجرت معکوس
- توسعه آموزش عالی در شهرستان‌ها برای جلوگیری از تمرکز بیش‌ازحد در بیرجند
- ایجاد زیرساخت‌های فناوری و جذب شرکت‌های دانش‌بنیان
جمع‌بندی
در مجموع، توزیع جمعیتی نقاط شهری استان خراسان جنوبی از سال ۱۳۸۵ تا ۱۳۹۵ با رشدی آهسته اما پیوسته همراه بوده است. سهم استان از جمعیت شهری کشور از ۰.۶۸ درصد به ۰.۷۷ درصد افزایش یافته است، که این روند نویدبخش حرکت تدریجی به‌سوی توسعه پایدار شهری است.
با ادامه حمایت‌های دولتی، گسترش زیرساخت‌ها، و جذب سرمایه‌گذاری در بخش‌های کشاورزی، گردشگری و آموزش، می‌توان امیدوار بود که سهم استان در دهه‌های آینده از مرز یک درصد عبور کرده و جایگاه بهتری در نقشه جمعیتی کشور پیدا کند.
برای کسب اطلاعات و آمارهای بیشتر در حوزه‌‌ی جمعیت‌شناسی کلیک کنید.
آمارهای مرتبط:
آمار توزیع جمعیتی نقاط شهری استان همدان (سال 1365-1395)
آمار توزیع جمعیتی نقاط شهری استان یزد (سال 1365-1395)
آمار توزیع جمعیتی نقاط شهری استان چهارمحال و بختیاری (سال 1365-1395)
