آمار توزیع جمعیتی استان مازندران که در آمارگیری سال 1395 در سرشماری عمومی نفوس و مسکن به دست آمده است نشان می‌دهد، بیشترین میزان توزیع جمعیتی استان مازندران در سال 1365 بوده است.
آخرین آمار را در آمارفکت بخوانید.
طبق آخرین آماری که آمارفکت از سرشماری عمومی نفوس و مسکن به دست آورده است؛ آمار توزیع جمعیتی استان مازندران نشان می‌دهد که بیشترین میزان توزیع جمعیتی استان مازندران در سال 1365 بوده است. در این سال استان مازندران 6.92 درصد از جمعیت ایران را تشکیل داده است.
تحلیل توزیع جمعیتی استان مازندران (1365-1395)
توزیع جمعیتی استان مازندران طی سال‌های 1365 تا 1395 روندی کاهشی داشته است، اما در پایان این دوره، اندکی تثبیت شده است. سهم این استان از جمعیت کشور در سال 1365 برابر با 6.92 درصد بود، اما در سال 1385 کاهش شدیدی داشته و به 4.15 درصد رسید. این روند نزولی نشان‌دهنده مهاجرت، تغییرات اقتصادی، کاهش نرخ زاد و ولد و تغییرات در سبک زندگی بوده است. با این حال، در سال 1395 سهم استان از جمعیت کشور با افزایش جزئی به 4.11 درصد رسید.
1. بررسی روند تغییرات توزیع جمعیتی استان مازندران در سال‌های مختلف
1365: 6.92 درصد – بیشترین سهم استان از جمعیت کشور
- مازندران در این سال یکی از پرجمعیت‌ترین استان‌های کشور بود.
- اقتصاد استان بر پایه کشاورزی، دامداری و شیلات استوار بود.
- نرخ زاد و ولد بالا بود و مهاجرت از استان به دیگر مناطق کمتر مشاهده می‌شد.
1375: 6.71 درصد – کاهش تدریجی سهم جمعیتی استان
- با رشد شهرنشینی و تغییر در ساختار اقتصادی، نرخ مهاجرت از روستاها به شهرهای استان و دیگر استان‌های صنعتی افزایش یافت.
- کشاورزی همچنان در اقتصاد استان نقش مهمی داشت، اما فرصت‌های شغلی جدیدی در بخش خدمات و گردشگری ایجاد شد.
- رشد شهرنشینی، سبک زندگی را تغییر داده و باعث کاهش نرخ زاد و ولد شد.
1385: 4.15 درصد – کاهش شدید سهم استان از جمعیت کشور
- این کاهش چشمگیر ناشی از استقلال استان گلستان در سال 1376 بود.
- همچنین، کاهش فرصت‌های اقتصادی در کشاورزی و دامداری، باعث افزایش مهاجرت نیروی کار از استان شد.
- نرخ زاد و ولد کاهش یافت و نرخ مهاجرت به استان‌های صنعتی‌تر مانند تهران و البرز افزایش پیدا کرد.
1390: 4.09 درصد – ادامه روند کاهش جمعیت
- کمبود فرصت‌های شغلی پایدار و رشد هزینه‌های زندگی، موجب افزایش مهاجرت جوانان شد.
- افزایش هزینه‌های مسکن در شهرهای مازندران، به‌ویژه در شهرهای ساحلی، فشار اقتصادی بیشتری بر ساکنان استان وارد کرد.
- بااین‌حال، استان همچنان مقصد مهاجرت بازنشستگان و افراد متمول از استان‌های دیگر، به‌ویژه تهران بود.
1395: 4.11 درصد – تثبیت نسبی سهم جمعیتی استان
- در این سال، برای اولین بار پس از دو دهه، سهم جمعیتی استان از کل کشور کاهش نیافت و اندکی افزایش پیدا کرد.
- افزایش مهاجرت معکوس از تهران و سایر استان‌ها به مازندران، به‌ویژه در میان بازنشستگان و افراد دارای تمکن مالی، از دلایل اصلی این تغییر بود.
- توسعه گردشگری و بخش خدمات، فرصت‌های شغلی جدیدی ایجاد کرد، اما همچنان چالش‌های اقتصادی باقی ماند.
2. عوامل مؤثر بر کاهش توزیع جمعیتی استان مازندران
الف) استقلال استان گلستان و تأثیر آن بر جمعیت مازندران
- تا سال 1376، استان گلستان بخشی از استان مازندران بود.
- با جدا شدن گلستان، بخش قابل‌توجهی از جمعیت این منطقه دیگر به آمارهای مازندران اضافه نشد، که موجب کاهش سهم استان از جمعیت کل کشور شد.
ب) مهاجرت نیروی کار جوان به سایر استان‌ها
- به دلیل نبود فرصت‌های شغلی گسترده در بخش صنعت، بسیاری از جوانان مازندرانی به تهران، البرز و دیگر استان‌های صنعتی مهاجرت کرده‌اند.
- این مسئله موجب کاهش رشد جمعیت استان و افزایش سن میانگین جمعیت شد.
ج) کاهش نرخ زاد و ولد
- مانند سایر استان‌های کشور، نرخ زاد و ولد در مازندران نیز کاهش یافته است.
- افزایش سطح تحصیلات، تغییر سبک زندگی، و افزایش هزینه‌های زندگی، از جمله عواملی هستند که باعث کاهش رشد طبیعی جمعیت شده‌اند.
د) افزایش هزینه‌های زندگی و رشد قیمت مسکن
- با افزایش تقاضای خرید ملک در استان توسط افراد غیربومی، قیمت مسکن در مازندران به شدت افزایش یافته است.
- این موضوع باعث شده که بسیاری از ساکنان بومی، به شهرهای کوچک‌تر یا حتی استان‌های دیگر نقل مکان کنند.
هـ) گسترش گردشگری و تغییر الگوی سکونت در استان
- در سال‌های اخیر، مازندران به یکی از قطب‌های گردشگری ایران تبدیل شده است.
- بااین‌حال، بسیاری از فرصت‌های شغلی در این بخش، فصلی هستند و نمی‌توانند جمعیت پایدار و اشتغال پایدار ایجاد کنند.
3. چالش‌های جمعیتی استان مازندران
۱) کمبود فرصت‌های شغلی پایدار و افزایش مهاجرت جوانان
- نبود سرمایه‌گذاری‌های گسترده در صنایع تولیدی و دانش‌بنیان، باعث شده که جوانان استان به دنبال فرصت‌های شغلی در مناطق دیگر باشند.
- بخش گردشگری ظرفیت بالایی دارد، اما به دلیل فصلی بودن، نمی‌تواند اشتغال پایدار ایجاد کند.
۲) افزایش قیمت مسکن و تأثیر آن بر جمعیت بومی
- رشد تقاضا برای خرید زمین و مسکن توسط افراد غیرمازندرانی، باعث افزایش شدید قیمت املاک در استان شده است.
- بسیاری از خانواده‌های بومی به دلیل این افزایش قیمت، مجبور به نقل‌مکان به مناطق کم‌هزینه‌تر شده‌اند.
۳) کاهش منابع طبیعی و مشکلات زیست‌محیطی
- رشد بی‌رویه گردشگری، نابودی جنگل‌ها و آلودگی محیط‌زیست، تهدیدی جدی برای پایداری جمعیت در مازندران محسوب می‌شود.
- مشکلات زیست‌محیطی مانند کاهش منابع آبی، می‌تواند به کاهش اشتغال در بخش کشاورزی و افزایش مهاجرت از استان منجر شود.
4. راهکارهای پیشنهادی برای تثبیت و افزایش جمعیت استان مازندران
۱) توسعه صنعتی و ایجاد فرصت‌های شغلی پایدار
- سرمایه‌گذاری در بخش صنعت و ایجاد شهرک‌های صنعتی مدرن برای جلوگیری از مهاجرت جوانان.
- تشویق کارآفرینی و حمایت از استارتاپ‌های مرتبط با فناوری و صنایع بومی.
۲) کنترل قیمت مسکن و حفظ تعادل در هزینه‌های زندگی
- اجرای سیاست‌های کنترلی برای جلوگیری از افزایش بیش‌ازحد قیمت زمین و مسکن در استان.
- ایجاد طرح‌های مسکن حمایتی برای جوانان و اقشار کم‌درآمد.
۳) تقویت صنعت گردشگری و افزایش مشاغل مرتبط
- ایجاد زیرساخت‌های گردشگری مناسب برای جذب گردشگران در تمام فصول سال.
- تشویق سرمایه‌گذاری در بوم‌گردی و گردشگری پایدار.
۴) حفظ منابع طبیعی و مدیریت محیط‌زیست
- جلوگیری از ساخت‌وساز بی‌رویه در مناطق جنگلی و حفاظت از منابع آبی استان.
- اجرای برنامه‌های مدیریت پسماند و کاهش آلودگی در مناطق گردشگری.
جمع‌بندی
- سهم جمعیتی استان مازندران از 6.92% در سال 1365 به 4.11% در سال 1395 کاهش یافته است.
- مهاجرت نیروی کار، کاهش نرخ زاد و ولد، افزایش قیمت مسکن و تغییر الگوی اشتغال از مهم‌ترین عوامل این کاهش بوده‌اند.
- برای تثبیت و افزایش جمعیت، نیاز به سرمایه‌گذاری صنعتی، کنترل قیمت مسکن و توسعه پایدار گردشگری وجود دارد.
با اجرای سیاست‌های مناسب، مازندران می‌تواند روند کاهش سهم جمعیتی خود را متوقف کرده و به یکی از استان‌های پیشرو در توسعه پایدار تبدیل شود.
برای کسب اطلاعات و آمارهای بیشتر در حوزه‌‌ی جمعیت‌شناسی کلیک کنید.
آمارهای مرتبط:
آمار توزیع جمعیتی استان فارس (سال 1365-1395)
آمار توزیع جمعیتی استان گلستان (سال 1365-1395)
