آمار توزیع جمعیتی نقاط شهری استان ایلام که در آمارگیری سال 1395 در سرشماری عمومی نفوس و مسکن به دست آمده است نشان می‌دهد، بیشترین میزان توزیع جمعیتی نقاط شهری استان ایلام در سال 1375 بوده است.
آخرین آمار را در آمارفکت بخوانید.
طبق آخرین آماری که آمارفکت از سرشماری عمومی نفوس و مسکن به دست آورده است؛ آمار توزیع جمعیتی نقاط شهری استان ایلام نشان می‌دهد که بیشترین میزان توزیع جمعیتی نقاط شهری استان ایلام در سال 1375 بوده است. در این سال نقاط شهری استان ایلام 0.71 درصد از جمعیت ایران را تشکیل داده است.
تحلیل توزیع جمعیتی نقاط شهری استان ایلام (۱۳۶۵-۱۳۹۵)
استان ایلام، یکی از کوچک‌ترین استان‌های ایران از نظر جمعیت، در دهه‌های اخیر تغییرات محسوسی در توزیع جمعیت شهری خود داشته است. داده‌های سرشماری نشان می‌دهد که سهم نقاط شهری استان ایلام از کل جمعیت کشور در ابتدا روندی افزایشی داشته، اما پس از یک دوره رشد، ثابت و حتی اندکی کاهشی شده است. در این تحلیل، روند تغییرات، عوامل مؤثر بر این تغییرات، مقایسه با سایر استان‌ها و راهکارهای پیشنهادی بررسی خواهد شد.
۱. روند تغییرات توزیع جمعیتی نقاط شهری استان ایلام
بر اساس داده‌های ارائه‌شده، سهم نقاط شهری این استان از جمعیت کل کشور در پنج مقطع سرشماری به شرح زیر بوده است:
- سال ۱۳۶۵: ۰.۵۸٪
- سال ۱۳۷۵: ۰.۷۱٪
- سال ۱۳۸۵: ۰.۶۹٪
- سال ۱۳۹۰: ۰.۶۷٪
- سال ۱۳۹۵: ۰.۶۷٪
تحلیل روند:
- در فاصله سال‌های ۱۳۶۵ تا ۱۳۷۵، سهم جمعیت شهری استان افزایش یافته و از ۰.۵۸٪ به ۰.۷۱٪ رسیده است.
- از سال ۱۳۷۵ به بعد، روند رشد کند شده و حتی در برخی سال‌ها کاهش یافته است.
- بین سال‌های ۱۳۸۵ تا ۱۳۹۵، سهم جمعیت شهری استان تقریباً ثابت باقی مانده است.
- این ثبات نسبی نشان‌دهنده کاهش نرخ رشد شهرنشینی و یا افزایش مهاجرت از استان است.
۲. بررسی عوامل مؤثر بر کاهش یا ثبات سهم جمعیتی نقاط شهری استان ایلام
چندین عامل کلیدی در تغییرات جمعیتی استان ایلام نقش داشته‌اند که در ادامه بررسی می‌شوند.
الف) افزایش اولیه شهرنشینی و توسعه شهری در دهه ۱۳۷۰
در دهه ۱۳۷۰، پس از جنگ تحمیلی، بسیاری از مناطق جنگ‌زده استان ایلام شروع به بازسازی شدند. این موضوع باعث شد که مردم از روستاها به شهرهای استان مهاجرت کنند و سهم شهرنشینی استان افزایش یابد.
- افزایش بودجه‌های عمرانی پس از جنگ برای توسعه شهرها
- بهبود زیرساخت‌های شهری و خدماتی
- گسترش شهرنشینی در مرکز استان (ایلام) و سایر شهرهای کوچک‌تر مانند مهران و دهلران
ب) کاهش نرخ زاد و ولد و رشد طبیعی جمعیت
- در دهه‌های اخیر، همانند سایر نقاط کشور، نرخ زاد و ولد در استان ایلام کاهش یافته است.
- کاهش تعداد فرزندان در خانواده‌ها، افزایش سن ازدواج و تغییر الگوی زندگی باعث شده که رشد طبیعی جمعیت در شهرهای استان کند شود.
- کاهش نرخ باروری به ثبات نسبی سهم جمعیتی استان از کل کشور منجر شده است.
ج) مهاجرت گسترده از استان به سایر نقاط کشور
یکی از مهم‌ترین دلایل ثبات یا کاهش سهم جمعیت شهری استان ایلام، مهاجرت به سایر استان‌های کشور است.
- نبود فرصت‌های شغلی گسترده و کمبود صنایع بزرگ در استان باعث شده که بسیاری از جوانان برای یافتن کار به استان‌های دیگر مانند تهران، کرمانشاه و خوزستان مهاجرت کنند.
- جنگ تحمیلی و تأثیرات آن بر ساختار اقتصادی و اجتماعی استان نیز باعث شد که بسیاری از ساکنان استان به شهرهای دیگر کوچ کنند.
- کاهش سرمایه‌گذاری‌های صنعتی و عدم وجود ظرفیت‌های بزرگ اقتصادی باعث شده که نرخ اشتغال پایین باشد و مهاجرت از استان ادامه یابد.
د) نقش مرزی بودن استان و تأثیرات آن بر مهاجرت و رشد شهری
استان ایلام یک استان مرزی با کشور عراق است. اگرچه این موقعیت می‌تواند یک فرصت اقتصادی برای توسعه تجارت و ایجاد اشتغال باشد، اما تاکنون تأثیر زیادی بر افزایش جمعیت شهری نداشته است.
- برخی از مناطق مرزی استان، به دلیل امنیتی یا اقتصادی، کمتر توسعه‌یافته‌اند و باعث شده که جمعیت در این مناطق کاهش یابد.
- باوجود مرز مهران و افزایش تجارت با عراق، هنوز توسعه پایدار و اشتغال‌زایی گسترده در این منطقه ایجاد نشده است.
۳. مقایسه وضعیت جمعیت شهری استان ایلام با سایر استان‌ها
۱. مقایسه با استان‌های دارای رشد سریع شهری
برخی استان‌های ایران، مانند البرز، تهران و خراسان رضوی، در دهه‌های اخیر رشد سریع شهری را تجربه کرده‌اند. دلیل اصلی این رشد، مهاجرت گسترده از سایر استان‌ها و سرمایه‌گذاری کلان در بخش صنعت و خدمات شهری بوده است.
در مقابل، استان ایلام با کمبود فرصت‌های اقتصادی و مهاجرت بالا مواجه بوده و در جذب مهاجران موفق عمل نکرده است.
۲. مقایسه با استان‌های دارای کاهش سهم جمعیتی شهری
استان‌هایی مانند لرستان، همدان و کهگیلویه و بویراحمد نیز روندی مشابه ایلام داشته‌اند و با کاهش سهم جمعیتی شهری مواجه بوده‌اند. علت این موضوع در بیشتر این استان‌ها نبود فرصت‌های شغلی، مهاجرت گسترده جوانان و توسعه اقتصادی نامتوازن بوده است.
۴. پیامدهای کاهش یا ثبات سهم جمعیتی نقاط شهری استان ایلام
الف) کاهش بودجه‌های دولتی و سرمایه‌گذاری‌های عمرانی
- بسیاری از بودجه‌های دولتی بر اساس میزان جمعیت تخصیص داده می‌شوند.
- اگر سهم جمعیت شهری استان کاهش یابد، میزان بودجه‌های عمرانی، آموزشی و بهداشتی نیز کاهش خواهد یافت.
ب) افزایش روند سالمندی جمعیت
- با کاهش نرخ زاد و ولد و مهاجرت جوانان، ترکیب جمعیتی استان به سمت سالمندی حرکت خواهد کرد.
- این موضوع می‌تواند مشکلاتی در تأمین نیروی کار و نیازهای بهداشتی و اجتماعی ایجاد کند.
ج) افزایش رکود اقتصادی و کاهش اشتغال
- کاهش جمعیت شهری باعث کاهش تقاضا برای مسکن، کالاها و خدمات شهری خواهد شد.
- اگر فرصت‌های اقتصادی جدید ایجاد نشود، ممکن است نرخ بیکاری افزایش یابد و روند مهاجرت از استان شدت بگیرد.
نتیجه‌گیری
بررسی داده‌های سرشماری نشان می‌دهد که سهم جمعیت شهری استان ایلام از کل کشور پس از یک دوره افزایش، در دهه‌های اخیر تقریباً ثابت باقی مانده است. عوامل اصلی این وضعیت شامل کاهش زاد و ولد، مهاجرت گسترده جوانان، عدم توسعه اقتصادی متناسب و فرصت‌های شغلی محدود بوده است. برای جلوگیری از کاهش بیشتر سهم جمعیتی استان، سرمایه‌گذاری در صنعت، توسعه تجارت مرزی، ایجاد اشتغال و بهبود کیفیت زندگی شهری ضروری است.
برای کسب اطلاعات و آمارهای بیشتر در حوزه‌‌ی جمعیت‌شناسی کلیک کنید.
آمارهای مرتبط:
آمار توزیع جمعیتی نقاط شهری استان اردبیل (سال 1365-1395)
آمار توزیع جمعیتی نقاط شهری استان اصفهان (سال 1365-1395)
