آمار توزیع جمعیتی استان گیلان که در آمارگیری سال 1395 در سرشماری عمومی نفوس و مسکن به دست آمده است نشان می‌دهد، بیشترین میزان توزیع جمعیتی استان گیلان در سال 1365 بوده است.
آخرین آمار را در آمارفکت بخوانید.
طبق آخرین آماری که آمارفکت از سرشماری عمومی نفوس و مسکن به دست آورده است؛ آمار توزیع جمعیتی استان گیلان نشان می‌دهد که بیشترین میزان توزیع جمعیتی استان گیلان در سال 1365 بوده است. در این سال استان گیلان 4.21 درصد از جمعیت ایران را تشکیل داده است.
تحلیل توزیع جمعیتی استان گیلان (1365-1395)
توزیع جمعیتی استان گیلان در بازه 1365 تا 1395 روندی کاهشی داشته است. سهم این استان از جمعیت کل کشور در سال 1365 برابر با 4.21 درصد بود و تا سال 1395 به 3.17 درصد کاهش یافت. این کاهش نشان‌دهنده مهاجرت، کاهش نرخ زاد و ولد، تغییرات اقتصادی و الگوی اشتغال، و افزایش شهرنشینی در این استان است.
1. بررسی روند تغییرات توزیع جمعیتی استان گیلان در سال‌های مختلف
1365: 4.21 درصد – بیشترین سهم استان از جمعیت کشور
- گیلان در این سال یکی از استان‌های پرجمعیت ایران محسوب می‌شد.
- اقتصاد استان متکی بر کشاورزی، دامداری، صید و صنایع‌دستی بود.
- نرخ زاد و ولد بالا بود و مهاجرت از استان کم‌تر دیده می‌شد.
1375: 3.73 درصد – کاهش قابل‌توجه سهم جمعیتی استان
- سهم استان از جمعیت کشور کاهش یافت و به 3.73 درصد رسید.
- یکی از مهم‌ترین دلایل این کاهش، مهاجرت نیروی کار جوان به استان‌های صنعتی‌تر مانند تهران، البرز و اصفهان بود.
- کاهش فرصت‌های شغلی در بخش کشاورزی و افزایش شهرنشینی موجب تغییر ساختار جمعیت استان شد.
1385: 3.41 درصد – ادامه روند کاهش جمعیت
- کاهش نرخ زاد و ولد و افزایش مهاجرت همچنان ادامه داشت.
- افزایش هزینه‌های زندگی و کاهش زمین‌های کشاورزی، باعث تغییر سبک زندگی بسیاری از ساکنان شد.
- مهاجرت از مناطق روستایی به شهرهای بزرگ‌تر استان، و از استان به مناطق صنعتی کشور افزایش یافت.
1390: 3.3 درصد – تثبیت نسبی اما کاهش ادامه‌دار
- باوجود برخی سیاست‌های توسعه‌ای، روند کاهش سهم استان از جمعیت کشور همچنان ادامه داشت.
- افزایش مهاجرت معکوس از تهران و سایر استان‌ها به گیلان، اندکی از سرعت کاهش جمعیت کاست.
- شهرنشینی در استان افزایش پیدا کرد، اما فرصت‌های شغلی پایدار ایجاد نشد.
1395: 3.17 درصد – کمترین سهم جمعیتی ثبت‌شده برای استان
- این کاهش ناشی از افزایش نرخ مهاجرت جوانان، مشکلات اقتصادی، و کاهش نرخ زاد و ولد بود.
- درحالی‌که برخی افراد برای زندگی به گیلان مهاجرت می‌کردند، بسیاری از جوانان استان به دلیل نبود شغل مناسب، آن را ترک می‌کردند.
2. عوامل مؤثر بر کاهش توزیع جمعیتی استان گیلان
الف) مهاجرت نیروی کار جوان به سایر استان‌ها
- با توجه به محدودیت فرصت‌های شغلی در بخش صنعت و خدمات، بسیاری از جوانان برای کار به استان‌های صنعتی‌تر مهاجرت کرده‌اند.
- تهران، البرز و اصفهان از مقاصد اصلی مهاجرت گیلانی‌ها بوده‌اند.
ب) کاهش نرخ زاد و ولد
- گیلان یکی از استان‌هایی است که در دهه‌های اخیر با کاهش نرخ زاد و ولد مواجه شده است.
- افزایش سطح تحصیلات، تغییر در سبک زندگی، و افزایش هزینه‌های فرزندآوری، باعث کاهش رشد طبیعی جمعیت شده است.
ج) تغییرات در بخش کشاورزی و کاهش زمین‌های زراعی
- با گسترش شهرنشینی، زمین‌های کشاورزی کاهش یافته‌اند، که این موضوع بسیاری از کشاورزان را وادار به ترک این شغل یا مهاجرت کرده است.
- افزایش واردات محصولات کشاورزی، تأثیر منفی بر اقتصاد کشاورزی استان داشته است.
د) افزایش هزینه‌های زندگی در مناطق شهری
- رشد قیمت زمین و مسکن در شهرهای گیلان، به‌ویژه در رشت و بندر انزلی، باعث شده که بخشی از جمعیت به استان‌های دیگر مهاجرت کنند.
هـ) مهاجرت معکوس به استان از سایر مناطق کشور
- در سال‌های اخیر، برخی از بازنشستگان و افراد متمول از تهران و سایر استان‌ها به گیلان مهاجرت کرده‌اند.
- این نوع مهاجرت تأثیر مستقیمی بر رشد اقتصادی استان نداشته، بلکه موجب افزایش قیمت مسکن و تغییرات فرهنگی شده است.
3. چالش‌های جمعیتی استان گیلان
۱) کاهش فرصت‌های شغلی پایدار
- نبود سرمایه‌گذاری‌های صنعتی گسترده، باعث شده که گیلان از نظر اشتغال در مقایسه با سایر استان‌ها، جذابیت کمتری داشته باشد.
- این موضوع باعث افزایش مهاجرت نیروی کار متخصص و جوان از استان شده است.
۲) بحران آب و کاهش بهره‌وری کشاورزی
- کمبود منابع آبی و کاهش زمین‌های کشاورزی، باعث شده است که بسیاری از روستاییان شغل خود را از دست داده و به شهرها یا استان‌های دیگر مهاجرت کنند.
۳) افزایش هزینه‌های زندگی و مسکن
- رشد قیمت مسکن در برخی مناطق استان، باعث شده که بسیاری از خانوارهای بومی نتوانند در استان باقی بمانند و به مناطق ارزان‌تر نقل‌مکان کنند.
۴) وابستگی بیش از حد به گردشگری فصلی
- اقتصاد گیلان تا حد زیادی به گردشگری وابسته است، اما گردشگری در این استان فصلی است و نمی‌تواند به‌تنهایی موجب ایجاد فرصت‌های شغلی پایدار شود.
4. راهکارهای پیشنهادی برای تثبیت و افزایش جمعیت استان گیلان
۱) توسعه صنعتی و ایجاد فرصت‌های شغلی جدید
- سرمایه‌گذاری در بخش صنعت و ایجاد شهرک‌های صنعتی مدرن برای جلوگیری از مهاجرت جوانان.
- تشویق کارآفرینی و حمایت از استارتاپ‌های مرتبط با فناوری و صنایع بومی.
۲) مدیریت منابع آبی و توسعه کشاورزی پایدار
- ترویج روش‌های نوین کشاورزی و بهینه‌سازی مصرف آب در این بخش.
- حمایت از کشاورزی گلخانه‌ای و محصولات کم‌آب‌بر.
۳) کنترل قیمت مسکن و ایجاد تعادل در هزینه‌های زندگی
- برنامه‌ریزی برای کنترل قیمت زمین و مسکن در شهرهای بزرگ استان.
- ایجاد طرح‌های مسکن حمایتی برای جوانان و خانواده‌های کم‌درآمد.
۴) تقویت صنعت گردشگری و افزایش مشاغل مرتبط
- سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های گردشگری برای جذب توریست در تمام فصول سال.
- ایجاد مراکز تفریحی و گردشگری جدید برای افزایش اشتغال در این حوزه.
۵) بهبود زیرساخت‌های حمل‌ونقل و ارتباطات
- توسعه شبکه حمل‌ونقل بین‌شهری و ارتباطات دیجیتال برای افزایش فرصت‌های شغلی و جذب سرمایه‌گذاران.
جمع‌بندی
- سهم جمعیتی استان گیلان از 4.21% در سال 1365 به 3.17% در سال 1395 کاهش یافته است.
- مهاجرت نیروی کار، کاهش نرخ زاد و ولد، کاهش بهره‌وری کشاورزی و افزایش هزینه‌های زندگی، از مهم‌ترین عوامل این کاهش بوده‌اند.
- برای تثبیت و افزایش جمعیت، نیاز به سرمایه‌گذاری در صنعت، بهینه‌سازی کشاورزی، توسعه گردشگری پایدار و کنترل قیمت مسکن وجود دارد.
با اجرای سیاست‌های مناسب، گیلان می‌تواند سهم جمعیتی خود را حفظ کرده و به یکی از استان‌های پیشرو در توسعه پایدار تبدیل شود.
برای کسب اطلاعات و آمارهای بیشتر در حوزه‌‌ی جمعیت‌شناسی کلیک کنید.
آمارهای مرتبط:
آمار توزیع جمعیتی استان سمنان (سال 1365-1395)
آمار توزیع جمعیتی استان فارس (سال 1365-1395)
