آمار توزیع نسبی جمعیت ایران به تفکیک استان در سال 1365 که در آمارگیری سال 1395 در سرشماری عمومی نفوس و مسکن به دست آمده است نشان می‌دهد، بیشترین توزیع نسبی جمعیت ایران به تفکیک استان در سال 1365 مربوط به استان تهران بوده است.
آخرین آمار را در آمارفکت بخوانید.
طبق آخرین آماری که آمارفکت از سرشماری عمومی نفوس و مسکن به دست آورده است؛ آمار توزیع نسبی جمعیت ایران به تفکیک استان در سال 1365 نشان می‌دهد که بیشترین توزیع نسبی جمعیت ایران به تفکیک استان در سال 1365 مربوط به استان تهران بوده است. در سال 1365، استان تهران 17.62 درصد از جمعیت ایران را شامل بوده است.
توزیع نسبی جمعیت ایران به تفکیک استان در سال 1365 | تحلیل جامع استانی
توزیع نسبی جمعیت ایران به تفکیک استان در سال ۱۳۶۵ بازتابی از ساختار جمعیتی، وضعیت اقتصادی، زیرساخت‌های شهری، و سیاست‌های توسعه‌ای پیش از دهه ۷۰ شمسی است. این آمار که بر اساس درصد سهم هر استان از کل جمعیت کشور محاسبه شده، تصویر دقیقی از پراکندگی جمعیت، تمرکز جمعیتی و جایگاه هر استان در نقشه جمعیتی ایران در آن سال ارائه می‌دهد.
تهران؛ قطب اصلی جمعیتی کشور
در سال ۱۳۶۵، استان تهران با سهم ۱۷.۶۲ درصدی، بیشترین جمعیت کشور را در خود جای داده بود. این رقم بالا بیانگر تمرکز شدید جمعیتی، اداری، سیاسی و اقتصادی در پایتخت بود. مهاجرت از استان‌های مختلف به تهران برای اشتغال، تحصیل و دسترسی به امکانات بهتر زندگی، عامل اصلی این تمرکز بود. شهر تهران نه‌تنها به‌عنوان پایتخت سیاسی، بلکه به‌عنوان مرکز صنعتی و خدماتی کشور نیز مطرح بود.
خراسان رضوی؛ رتبه دوم در جمعیت
استان خراسان رضوی با سهم ۱۰.۶۸ درصدی در رتبه دوم قرار داشت. شهر مشهد به‌عنوان مرکز مذهبی، فرهنگی و اقتصادی شرق ایران، نقش کلیدی در جذب جمعیت از استان‌های همجوار و کشور ایفا می‌کرد. وجود حرم مطهر امام رضا (ع)، توسعه بازارها و زیرساخت‌های خدماتی، مشهد را به یکی از بزرگ‌ترین شهرهای ایران تبدیل کرده بود.
آذربایجان شرقی، مازندران و اصفهان؛ مراکز جمعیتی مهم
استان آذربایجان شرقی با ۸.۳۲ درصد، مازندران با ۶.۹۲ درصد و اصفهان با ۶.۶۶ درصد در جایگاه‌های بعدی قرار داشتند. تبریز، ساری، بابل، اصفهان و سایر شهرهای مهم این استان‌ها نقش محوری در رشد جمعیت داشتند. در این استان‌ها، ترکیبی از کشاورزی، صنعت، تجارت و خدمات، موتور محرک رشد جمعیت شهری و روستایی بودند.
فارس و خوزستان؛ جمعیت بالا در جنوب کشور
فارس با ۶.۴۶ درصد و خوزستان با ۵.۴۲ درصد از جمعیت کشور، مهم‌ترین استان‌های جنوب کشور به شمار می‌رفتند. شیراز به‌عنوان مرکز فارس و اهواز در خوزستان، قطب‌های مهم فرهنگی، صنعتی و اقتصادی محسوب می‌شدند. خوزستان همچنین به دلیل منابع نفت و گاز، دارای مهاجرپذیری بالایی بود.
گیلان و آذربایجان غربی؛ جمعیت قابل توجه در شمال و شمال‌غرب
استان گیلان با سهم ۴.۲۱ درصد و آذربایجان غربی با ۳.۹۹ درصد، نقش مهمی در ساختار جمعیتی شمال ایران داشتند. شهرهای رشت، انزلی، ارومیه و مهاباد از مراکز اصلی جمعیت در این مناطق بودند. گیلان با اقلیم معتدل و زمین‌های حاصلخیز، مقصدی برای مهاجرت از مناطق خشک کشور نیز محسوب می‌شد.
کرمان، زنجان، همدان و کرمانشاه
استان کرمان با ۳.۲۸ درصد، زنجان با ۳.۲۱ درصد، همدان با ۳.۰۵ درصد و کرمانشاه با ۲.۹۶ درصد از جمعیت کشور، در میانه جدول پراکندگی جمعیت قرار داشتند. این استان‌ها به‌دلیل موقعیت جغرافیایی، نزدیکی به مسیرهای ترانزیتی، و فعالیت‌های کشاورزی و خدماتی، از تراکم جمعیتی مناسبی برخوردار بودند.
لرستان، سیستان و بلوچستان، مرکزی، کردستان
سهم استان لرستان ۲.۷۶ درصد، سیستان و بلوچستان ۲.۴۲ درصد، مرکزی ۲.۱۹ درصد و کردستان ۲.۱۸ درصد بود. استان‌هایی با ظرفیت‌های بالای منابع طبیعی و نیروی انسانی که در دهه‌های بعد در مسیر توسعه قرار گرفتند، اما در آن زمان همچنان با محدودیت‌هایی در توسعه زیرساخت‌های شهری و رفاهی مواجه بودند.
هرمزگان، چهارمحال و بختیاری، بوشهر، یزد
در جنوب و جنوب‌غربی کشور، استان‌هایی مانند هرمزگان (۱.۵۴٪)، چهارمحال و بختیاری (۱.۲۸٪)، بوشهر (۱.۲۴٪) و یزد (۱.۱۶٪) قرار داشتند که با وجود وسعت جغرافیایی، به‌دلیل شرایط اقلیمی، کوهستانی بودن و محدودیت‌های اقتصادی، جمعیت کمتری را در خود جای داده بودند.
سمنان، کهگیلویه و بویراحمد، ایلام، اردبیل
سهم سمنان ۰.۸۴ درصد، کهگیلویه و بویراحمد ۰.۸۳ درصد، ایلام ۰.۷۷ درصد و اردبیل صفر درصد (به دلیل اینکه در آن زمان به‌صورت مستقل از آذربایجان شرقی گزارش نشده بود) نشان‌دهنده وضعیت نسبتاً کم‌جمعیت این مناطق بود. البته اردبیل، اگرچه در لیست آماری مستقل نبود، اما در آن سال جمعیت قابل‌توجهی داشت که تحت آمار آذربایجان شرقی ثبت می‌شد.
استان‌هایی با آمار صفر در ۱۳۶۵
استان‌های البرز، خراسان شمالی، خراسان جنوبی، قم، قزوین و گلستان در سال ۱۳۶۵ هنوز به عنوان استان‌های مستقل از استان‌های مادر (تهران، خراسان، مازندران و زنجان) تفکیک نشده بودند و بنابراین آمار جمعیت مستقل برای آن‌ها وجود ندارد. به‌عنوان مثال:
- البرز زیرمجموعه استان تهران بود
- قم زیرمجموعه تهران
- قزوین زیرمجموعه زنجان
- خراسان جنوبی و شمالی زیرمجموعه خراسان بزرگ
- گلستان زیرمجموعه مازندران
تحلیل نهایی: تمرکز، پراکندگی و تغییرات آینده
آمار توزیع جمعیت در سال ۱۳۶۵ نشان‌دهنده تمرکز شدید جمعیت در چند استان بزرگ، به‌ویژه تهران، خراسان رضوی، آذربایجان شرقی و اصفهان است. در مقابل، بخش زیادی از استان‌ها دارای جمعیت کم یا پراکنده بودند. این الگو در دهه‌های بعد به‌تدریج با رشد شهرهای میانی، ایجاد استان‌های جدید، مهاجرت‌های داخلی و سیاست‌های توسعه منطقه‌ای متحول شد.
شناخت این الگوی توزیع در گذشته، برای تحلیل وضعیت فعلی و برنامه‌ریزی آینده اهمیت زیادی دارد؛ به‌ویژه در حوزه‌های مهمی مانند:
- توسعه متوازن منطقه‌ای
- برنامه‌ریزی زیرساختی و خدمات عمومی
- مدیریت مهاجرت‌های داخلی
- سرمایه‌گذاری در استان‌های کم‌جمعیت‌تر
جمع‌بندی
توزیع نسبی جمعیت ایران در سال ۱۳۶۵ پایه‌ای مهم برای درک سیاست‌های آمایش سرزمین و تحولات جمعیتی در سه دهه بعد از آن است. این داده‌ها نشان می‌دهند که تمرکز جمعیت در استان‌هایی مانند تهران، خراسان، آذربایجان شرقی و اصفهان بسیار بالا بوده و بسیاری از استان‌های فعلی در آن زمان یا وجود نداشته‌اند یا به‌عنوان شهرستان در استان‌های مادر ادغام شده بودند.
برای کسب اطلاعات و آمارهای بیشتر در حوزه‌‌ی جمعیت‌شناسی کلیک کنید.
آمارهای مرتبط:
آمار توزیع جمعیتی نقاط شهری استان مازندران (سال 1365-1395)
آمار توزیع جمعیتی نقاط شهری استان هرمزگان (سال 1365-1395)
