آمار توزیع جمعیتی نقاط شهری استان اردبیل که در آمارگیری سال 1395 در سرشماری عمومی نفوس و مسکن به دست آمده است نشان می‌دهد، بیشترین میزان توزیع جمعیتی نقاط شهری استان اردبیل در سال 1375 بوده است.
آخرین آمار را در آمارفکت بخوانید.
طبق آخرین آماری که آمارفکت از سرشماری عمومی نفوس و مسکن به دست آورده است؛ آمار توزیع جمعیتی نقاط شهری استان اردبیل نشان می‌دهد که بیشترین میزان توزیع جمعیتی نقاط شهری استان اردبیل در سال 1375 بوده است. در این سال نقاط شهری استان اردبیل 1.54 درصد از جمعیت ایران را تشکیل داده است.
تحلیل توزیع جمعیتی نقاط شهری استان اردبیل (۱۳۶۵-۱۳۹۵)
استان اردبیل یکی از استان‌های شمال غربی ایران است که در دهه‌های اخیر دستخوش تغییرات جمعیتی قابل‌توجهی شده است. بررسی داده‌های مربوط به توزیع جمعیتی نقاط شهری این استان از سال ۱۳۶۵ تا ۱۳۹۵ نشان می‌دهد که پس از یک رشد اولیه در دهه ۱۳۷۰، سهم جمعیت شهری این استان از کل کشور روندی تقریباً ثابت و سپس کاهشی داشته است. در این تحلیل، روند تغییرات، عوامل مؤثر بر این تغییرات، مقایسه با سایر استان‌ها و راهکارهای پیشنهادی برای بهبود شرایط بررسی خواهد شد.
۱. روند تغییرات توزیع جمعیتی نقاط شهری استان اردبیل
بر اساس داده‌های ارائه‌شده، سهم نقاط شهری این استان از کل جمعیت کشور در پنج مقطع سرشماری به شرح زیر بوده است:
- سال ۱۳۶۵: ۰٪ (قبل از تأسیس استان اردبیل)
- سال ۱۳۷۵: ۱.۵۴٪
- سال ۱۳۸۵: ۱.۴۸٪
- سال ۱۳۹۰: ۱.۴۹٪
- سال ۱۳۹۵: ۱.۴۶٪
تحلیل روند:
- در دهه ۱۳۷۰، استان اردبیل از استان آذربایجان شرقی جدا شد و سهم نقاط شهری آن از جمعیت کشور در سال ۱۳۷۵ به ۱.۵۴٪ رسید.
- در دهه ۱۳۸۰، این سهم کاهش جزئی پیدا کرد و در سال ۱۳۸۵ به ۱.۴۸٪ رسید.
- از سال ۱۳۹۰ به بعد، تغییرات بسیار محدود بوده و سهم جمعیت شهری استان در حدود ۱.۴۶٪ تا ۱.۴۹٪ نوسان داشته است.
- این روند نشان می‌دهد که رشد جمعیت شهری استان در مقایسه با سایر استان‌ها کمتر بوده و سهم آن از کل کشور کاهش یافته است.
۲. بررسی عوامل مؤثر بر کاهش یا ثبات سهم جمعیتی نقاط شهری استان اردبیل
چندین عامل می‌توانند بر این روند تأثیر گذاشته باشند. برخی از مهم‌ترین این عوامل عبارت‌اند از:
الف) نرخ زاد و ولد و رشد طبیعی جمعیت
یکی از مهم‌ترین عواملی که بر توزیع جمعیتی نقاط شهری اثر می‌گذارد، نرخ زاد و ولد و رشد طبیعی جمعیت است. در سال‌های گذشته، استان اردبیل کاهش نرخ باروری و زاد و ولد را تجربه کرده است که باعث شده رشد جمعیت شهری استان نسبت به میانگین کشوری پایین‌تر باشد.
- افزایش سطح تحصیلات و تغییر سبک زندگی خانوارها
- افزایش سن ازدواج و کاهش تمایل به فرزندآوری
- تأثیر سیاست‌های کنترل جمعیت در دهه‌های گذشته
ب) مهاجرت گسترده به سایر استان‌ها
استان اردبیل یکی از استان‌هایی است که نرخ مهاجرت بالایی به سایر مناطق کشور دارد. بسیاری از مردم این استان به دلایل مختلفی ازجمله کمبود فرصت‌های شغلی، درآمد پایین، نبود زیرساخت‌های اقتصادی مناسب و تمایل به زندگی در شهرهای بزرگ‌تر، به استان‌های دیگر مهاجرت کرده‌اند.
- تهران، البرز، آذربایجان شرقی و گیلان ازجمله استان‌هایی هستند که بیشترین مهاجرت از اردبیل را جذب کرده‌اند.
- بسیاری از جوانان تحصیل‌کرده استان برای اشتغال و تحصیل به شهرهای بزرگ‌تر مهاجرت کرده و بازنگشته‌اند.
- کمبود فرصت‌های شغلی باعث شده بسیاری از ساکنان شهری استان به دنبال آینده‌ای بهتر در سایر استان‌ها باشند.
ج) عدم توسعه صنعتی و اقتصادی در مقایسه با سایر مناطق
یکی از دلایل اصلی رکود رشد جمعیت شهری در اردبیل، توسعه اقتصادی محدود و عدم سرمایه‌گذاری کافی در بخش‌های صنعتی و خدماتی است.
- نبود صنایع بزرگ و مراکز اقتصادی که بتواند نیروی کار جذب کند.
- تمرکز اقتصادی استان بیشتر بر کشاورزی و دامداری است که به‌طور سنتی باعث مهاجرت روستاییان به شهرها می‌شود، اما نمی‌تواند اشتغال کافی برای جذب و نگه‌داشتن مهاجران شهری ایجاد کند.
- عدم توسعه تجارت بین‌المللی و عدم استفاده کافی از موقعیت مرزی استان با جمهوری آذربایجان.
د) رشد نامتوازن شهری و کمبود زیرساخت‌های شهری مناسب
- برخی از شهرهای استان، مانند اردبیل، سرعین، مشگین‌شهر و پارس‌آباد، توسعه شهری مناسبی داشته‌اند، اما این توسعه همگن نبوده و برخی مناطق استان از نظر زیرساخت‌های شهری رشد کندی داشته‌اند.
- کمبود امکانات رفاهی، تفریحی و خدمات اجتماعی در برخی شهرها باعث شده که جمعیت شهری رشد پایداری نداشته باشد.
۳. مقایسه وضعیت جمعیت شهری استان اردبیل با سایر استان‌ها
۱. مقایسه با استان‌های دارای رشد سریع‌تر شهری
برخی استان‌ها مانند البرز، تهران و خراسان رضوی، به دلیل جذب بالای مهاجران و توسعه صنعتی گسترده، رشد سریع‌تری در شهرنشینی داشته‌اند. در مقابل، استان اردبیل نتوانسته است سرمایه‌گذاری کلان جذب کند و رشد جمعیت شهری آن کندتر بوده است.
۲. مقایسه با استان‌های دارای کاهش سهم جمعیتی شهری
استان‌هایی مانند لرستان، همدان و کهگیلویه و بویراحمد نیز روندی مشابه اردبیل داشته‌اند و با کاهش سهم جمعیتی شهری مواجه بوده‌اند. علت این موضوع در اکثر این استان‌ها نبود فرصت‌های شغلی و مهاجرت جوانان به سایر مناطق کشور است.
۴. پیامدهای کاهش سهم جمعیتی نقاط شهری استان اردبیل
کاهش یا ثبات جمعیت شهری استان در مقایسه با رشد جمعیتی سایر استان‌ها می‌تواند پیامدهای مختلفی داشته باشد:
الف) کاهش سهم استان از بودجه‌های ملی
بسیاری از بودجه‌های دولتی بر اساس میزان جمعیت تخصیص داده می‌شوند. کاهش یا رکود جمعیت شهری استان می‌تواند موجب کاهش بودجه‌های عمرانی، آموزشی و رفاهی استان شود.
ب) افزایش نرخ سالمندی در شهرها
مهاجرت جوانان و کاهش نرخ زاد و ولد، باعث سالمند شدن جمعیت شهری استان خواهد شد که می‌تواند مشکلاتی در زمینه تأمین نیروی کار، خدمات بهداشتی و حمایت‌های اجتماعی ایجاد کند.
ج) کاهش فرصت‌های اقتصادی و رکود بازار کار
کاهش یا رکود رشد جمعیت شهری می‌تواند باعث رکود اقتصادی، کاهش سرمایه‌گذاری‌ها و افت فرصت‌های شغلی در استان شود.
نتیجه‌گیری
بررسی توزیع جمعیتی نقاط شهری استان اردبیل نشان می‌دهد که سهم این استان از جمعیت شهری کشور پس از افزایش اولیه، روندی تقریباً ثابت و سپس کاهشی داشته است. عوامل اصلی این کاهش شامل کاهش زاد و ولد، مهاجرت گسترده، توسعه اقتصادی نامتوازن و نبود فرصت‌های شغلی مناسب بوده است. برای بهبود این وضعیت، سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های اقتصادی، توسعه گردشگری، بهبود خدمات شهری و جذب سرمایه‌گذاری‌های جدید ضروری خواهد بود.
برای کسب اطلاعات و آمارهای بیشتر در حوزه‌‌ی جمعیت‌شناسی کلیک کنید.
آمارهای مرتبط:
آمار توزیع جمعیتی نقاط شهری استان آذربایجان غربی (سال 1365-1395)
آمار توزیع جمعیتی استان کهگیلویه و بویراحمد (سال 1365-1395)
آمار توزیع جمعیتی نقاط شهری استان آذربایجان شرقی (سال 1365-1395)
