آمار شبکه اجتماعی خبر از محبوبیت زیاد این شبکه‌ها در بین ایرانیان دارد. مدت زیادی نیست که گوشی‌های هوشمند وارد بازار شده‌اند اما در همین مدت کم، بسیاری از شبکههای اجتماعی از فیسبوک گرفته تا اینستاگرام و… آمده‌اند و رفته‌اند. در این مقاله می‌خواهیم به شبکههای اجتماعی که ایرانیان در طی سال‌ها استفاده می‌کردند بپردازیم و آمار کاربران ایرانی هرکدام را بررسی کنیم.
بازگشت گسترده کاربران ایرانی به شبکه اجتماعی اینستاگرام علی‌رغم تلاش‌های گسترده برای فیلترینگ آن، نشان‌دهنده وابستگی عمیق و پیچیده‌ای است که جامعه ایران به شبکههای اجتماعی پیدا کرده است. این رویداد، ابعاد مختلفی از زندگی اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی ایران را تحت تأثیر قرار می‌دهد و پرسش‌های مهمی را در مورد ماهیت این وابستگی و پیامدهای آن مطرح می‌کند.
در این مقاله ضمن بررسی آمارهایی از کاربران شبکههای اجتماعی، به بهترین شبکه اجتماعی ایرانی و خارجی می‌پردازیم
تعداد کاربران شبکههای اجتماعی در جهان
شبکههای اجتماعی از زمان آغاز به کار خود در سال 1996، توانسته‌اند به بیش از 8.06 میلیارد نفر در جهان نفوذ کنند.
تعداد افراد فعال در شبکههای اجتماعی بین سال‌های 2019 تا 2020 حدود 9.2 درصد رشد داشته است. اروپا با 4.9 درصد کمترین رشد را در بین مناطق مختلف جهان داشته است در حالی که آسیا با 16.98 درصد بیشترین میزان رشد کاربران شبکههای اجتماعی را داشته است.
16.98 درصد از جمعیت شبکه اجتماعی جهان در آسیا قرار دارد. آفریقا با با سهم 13.92 درصدی از جمعیت کاربران شبکههای اجتماعی در رتبه دوم قرار دارد. آمریکای جنوبی 8 درصد، آمریکای شمالی 6.96 درصد و استرالیا 4.9 درصد از جمعیت شبکههای اجتماعی جهان را در خود جای داده است.
آمار تعداد کاربران شبکههای اجتماعی در جهان در سال 2023 نشان می‌دهد چین با بیش از 1 میلیارد کاربر و هند با نزدیک به نیم میلیارد کاربر، بیشترین تعداد کاربران این پلتفرم‌ها را به خود اختصاص داده‌اند. طبق این آمار ایران با 48 میلیون کاربر، در رتبه نوزدهم جهان قرار دارد. تفاوت چشمگیری در آمارهای داخلی و خارجی از میزان کاربران شبکههای اجتماعی در ایران وجود دارد. در حالی‌که طبق آمارهای خارجی در ایران 48 میلیون کاربر شبکه اجتماعی داریم، آمارهای داخلی نشان می‌دهد این رقم حدود 107 میلیون است.
بهترین شبکههای اجتماعی جهان
جمعیت 4.8 میلیاردی کاربران شبکههای اجتماعی در جهان، 60 درصد از جمعیت جهان را تشکیل می‌دهند که باعث شده شبکه اجتماعی به بستری ضروری برای فعالیت‌های کاری و ارتباطی ما با دوستان و عزیزانمان تبدیل شود. در دنیای امروز، شبکه اجتماعی به بخشی جدایی ناپذیر از زندگی ما تبدیل شده است. این پلتفرم‌ها نه تنها برای ارتباط با دوستان و خانواده، بلکه برای کسب و کار، آموزش و سرگرمی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند. با توجه به تنوع بالای شبکههای اجتماعی موجود، انتخاب بهترین پلتفرم برای هر فرد یا کسب و کاری می تواند چالش برانگیز باشد.
در نمودار زیر بهترین شبکههای اجتماعی در جهان به همراه تعداد کاربران فعالی که دارند نمایش داده شده است.
فیسبوک (Facebook): بزرگترین شبکه اجتماعی جهان با بیش از 3 میلیارد کاربر فعال است. فیسبوک برای ارتباطات شخصی، کسب و کار و تبلیغات بسیار مناسب است.
یوتیوب (YouTube): محبوبترین پلتفرم اشتراک گذاری ویدیو در جهان است. یوتیوب که دومین شبکه اجتماعی در فهرست بهترین شبکههای اجتماعی است، برای آموزش، سرگرمی و بازاریابی ویدیویی بسیار مناسب است.
اینستاگرام (Instagram): یک شبکه اجتماعی مبتنی بر تصویر و ویدیو است که به دلیل فیلترهای جذاب و قابلیت‌های ویرایش تصویر در بین کاربران شبکههای اجتماعی بسیار محبوب شده است. اینستاگرام برای برندسازی بصری و بازاریابی به اینفلوئنسرها بسیار مناسب است.
تیک تاک (TikTok): یک شبکه اجتماعی برای ایجاد و اشتراک گذاری ویدیوهای کوتاه است که به دلیل ترندهای جذاب و الگوریتم هوشمند بسیار محبوب است.
اسنپ چت (Snapchat): این پلتفرم بیشتر برای نسل جوان محبوب است و بر روی محتوای تصویری محو شونده تمرکز دارد. اسنپ چت برای برندسازی جوان‌پسند و ایجاد تعامل سریع با مخاطبان بسیار مناسب است.
توییتر (Twitter): یک پلتفرم میکروبلاگینگ که برای اخبار لحظه‌ای، ارتباط با افراد مشهور و بحث در مورد موضوعات مختلف بسیار مناسب است.
پینترست (Pinterest): یک شبکه اجتماعی مبتنی بر تصویر که برای کشف ایده های جدید و الهام گرفتن بسیار مناسب است.
ردیت (Reddit): یک پلتفرم اجتماعی مبتنی بر انجمن است که کاربران در آن در مورد موضوعات مختلف بحث و تبادل نظر می‌کنند. ردیت برای بازاریابی محتوایی و ایجاد جامعه طرفداران برند بسیار مفید است.
لینکدین (LinkedIn): یک شبکه اجتماعی حرفه ای که برای شبکه سازی، جستجوی شغل و بازاریابی B2B بسیار مناسب است.
تردز (Threads): تردز به‌عنوان رقیب جدید توییتر معرفی شده است و بر روی گفتگوهای متنی کوتاه‌مدت تمرکز دارد. این پلتفرم هنوز در مراحل اولیه رشد است اما پتانسیل بالایی برای تبدیل شدن به یک پلتفرم محبوب دارد.
محبوبترین شبکههای اجتماعی در جهان
فیسبوک، به عنوان اولین شبکه اجتماعی که از مرز یک میلیارد کاربر فعال ماهانه عبور کرد، همچنان بر بازار شبکههای اجتماعی جهان تسلط دارد و در حال حاضر بیش از سه میلیارد کاربر فعال ماهانه را به خود اختصاص داده است. شرکت متا، مالک این غول شبکههای اجتماعی، با در اختیار داشتن سه پلتفرم بزرگ دیگر از جمله واتس‌اپ، مسنجر و اینستاگرام، هر یک با بیش از یک میلیارد کاربر فعال ماهانه، سلطه خود را بر این فضا گسترش داده است. براساس گزارش سه ماهه سوم سال 2023، خانواده محصولات فیسبوک به طور کلی به حدود چهار میلیارد کاربر ماهانه دست یافته است.
اگرچه ایالات متحده و چین به عنوان بزرگترین بازارهای شبکههای اجتماعی شناخته می‌شوند، اما اکثر پلتفرم‌های پیشرو با بیش از 100 میلیون کاربر در ایالات متحده ایجاد شده‌اند. با این حال، پلتفرم‌هایی مانند WeChat و Douyin در چین به دلیل محتوای محلی-بومی و ویژگی‌های متناسب با فرهنگ این کشور، محبوبیت چشمگیری کسب کرده‌اند. موفقیت شبکه اجتماعی Douyin باعث شد تا نسخه بین‌المللی آن با نام TikTok به سرعت در سراسر جهان گسترش یابد.
شبکههای اجتماعی با ارائه خدمات چندزبانه و امکان ارتباط فراتر از مرزها، به پلتفرم‌های جهانی تبدیل شده‌اند. بر اساس برآوردها، در سال 2022 تعداد کاربران شبکههای اجتماعی به 3.96 میلیارد نفر رسیده است و با توجه به رشد استفاده از تلفن‌های همراه و محبوبیت روزافزون شبکههای اجتماعی موبایلی، انتظار می‌رود این رقم همچنان افزایش یابد.”
تعداد کاربران ایرانی در شبکههای اجتماعی
بر اساس گزارش سالیانه‌ای که سایت دیتاک ارائه کرده است در سال 1402 اینستاگرام با 31 میلیون نفر کاربر فعال، بیشترین میزان کاربر فعال را در بین شبکههای اجتماعی در ایران داشته است. طبق این گزارش تلگرام با 60 میلیون کاربر ثبت‌نامی بیشترین تعداد کاربران ثبت نامی را در بین شبکههای اجتماعی داشته است. طبق این آمار می‌توان گفت ایتا با 17 میلیون کاربر فعال و روبیکا با 16 میلیون، بهترین شبکه اجتماعی ایرانی هستند.
سهم شبکههای اجتماعی از محتواهای ایرانی تولید شده در سال 1402
سال 1402، سالی بود که شبکههای اجتماعی به طور چشمگیری بر تولید و مصرف محتوا در ایران تأثیر گذاشت. این پلتفرم‌ها نه تنها به مکانی برای ارتباطات اجتماعی تبدیل شدند، بلکه به بستری برای تولید و انتشار انواع مختلف محتوا از جمله اخبار، سرگرمی، آموزش و تبلیغات تبدیل شدند. نمودار زیر سهم هر شبکه اجتماعی را از محتواهای تولید شده توسط کاربران ایرانی در سال 1402 نشان می‌دهد.
طبق آمارهای موجود میزان بازدید یا ایمپرشن ایرانی‌ها از کل شبکههای اجتماعی در طول سال 1402 حدود 4.5 هزار میلیارد بازدید بوده است. هر شبکه اجتماعی به عنوان بستر تعاملی و پویا، نقش ویژه‌ای در تولید و توزیع محتوا ایفا می‌کند. در ایران نیز، این پلتفرم‌ها به سرعت جای خود را باز کرده و به یکی از اصلی‌ترین کانال‌های تولید و مصرف محتوا تبدیل شده‌اند.
اهمیت شبکههای اجتماعی در تولید محتوا
- تعامل بالا: کاربران می‌توانند به راحتی در بستر یک شبکه اجتماعی با یکدیگر تعامل کرده و نظرات خود را درباره محتوا بیان کنند.
- دسترسی آسان: شبکههای اجتماعی به کاربران اجازه می‌دهند تا به سادگی و بدون نیاز به تجهیزات حرفه‌ای، محتوا تولید و منتشر کنند.
- مخاطب گسترده: این پلتفرم‌ها امکان دسترسی به مخاطبان گسترده‌ای را فراهم می‌کنند که منجر به افزایش دیده شدن و تعامل با محتوا می‌شود.
- تنوع محتوا: طیف وسیعی از محتوا از جمله متن، تصویر، ویدئو و صوت در یک شبکه اجتماعی قابل تولید و اشتراک‌گذاری است.
- سرعت انتشار: اخبار و اطلاعات به سرعت در شبکههای اجتماعی منتشر شده و به دست کاربران می‌رسد.
آمارها نشان می‌دهند که در سال 1402، سهم شبکههای اجتماعی در تولید محتوا به طور قابل توجهی افزایش یافته است. اینستاگرام، تلگرام، توییتر به عنوان اصلی‌ترین کانال‌های تولید و انتشار محتوا در ایران شناخته می‌شوند. دلایل این افزایش سهم عبارتند از:
عوامل مؤثر بر سهم شبکه اجتماعی
- تغییرات در الگوهای مصرف محتوا: با گسترش استفاده از تلفن‌های هوشمند و افزایش زمان صرف شده در شبکههای اجتماعی ، الگوهای مصرف محتوا نیز تغییر کرده و به سمت محتواهای کوتاه‌تر و جذاب‌تر سوق پیدا کرده است. هر شبکه اجتماعی که بستر مناسب‌تری را برای انتشار محتوای کوتاه فراهم کرده باشد سهم بیشتری از محتواهای تولید شده کسب می‌کند.
- رشد کسب‌وکارهای آنلاین: بسیاری از کسب‌وکارها برای تبلیغ محصولات و خدمات خود به استفاده از شبکه اجتماعی روی آورده‌اند که این امر به افزایش تولید محتوا در این پلتفرم‌ها کمک کرده است.
- محدودیت‌های دسترسی به برخی پلتفرم‌ها: محدودیت‌های دسترسی به برخی پلتفرم‌های خارجی باعث شده است که کاربران ایرانی به سمت پلتفرم‌های داخلی مهاجرت کنند و این امر به رشد تولید محتوا در این پلتفرم‌ها کمک کرده است.
- رویدادهای اجتماعی و سیاسی: رویدادهای اجتماعی و سیاسی نیز بر تولید محتوا در هر شبکه اجتماعی تأثیرگذار هستند.
مصرف محتوای شبکههای اجتماعی در ایران
شبکههای اجتماعی به عنوان بسترهای تعاملی و پویا، نه تنها به ابزاری برای ارتباطات اجتماعی تبدیل شده‌اند، بلکه به شکل قابل توجهی بر نحوه دریافت اطلاعات، سرگرمی و حتی شکل‌گیری هویت فردی در جامعه ایرانی تأثیر گذاشته‌اند. در ادامه ضمن بررسی آمارهای مصرف محتوا در هر شبکه اجتماعی، به الگوهای مصرف محتوا خواهیم پرداخت.
میزان محتوای مصرف شده در هر شبکه اجتماعی
مصرف محتوای کاربران هر شبکه اجتماعی در ایران یکی از مهم‌ترین موضوعاتی است که نه تنها از منظر فرهنگی و اجتماعی، بلکه از دیدگاه اقتصادی و سیاسی نیز قابل بررسی است. شبکه اجتماعی در ایران با رشد سریع کاربران و تغییرات عمده در نحوه استفاده از فناوری‌های دیجیتال به یک بستر اساسی برای ارتباطات فردی، اشتراک‌گذاری اطلاعات و حتی شکل‌گیری و تقویت جنبش‌های اجتماعی و سیاسی تبدیل شده‌اند.
الگوهای مصرف محتوای شبکه اجتماعی فراتر از اعداد و ارقام
- گسست نسلی و شکاف دیجیتال: نسل جوان به طور گسترده‌تری از شبکههای اجتماعی استفاده می‌کنند و الگوهای مصرف متفاوتی نسبت به نسل‌های قدیمی دارند. این شکاف دیجیتال در نوع محتوا، مدت زمان استفاده و حتی اهداف استفاده از نمود پیدا می‌کند.
- محلی‌گرایی و جهانی‌شدن: در کنار محتوای جهانی، محتوای تولید شده توسط کاربران ایرانی نیز از محبوبیت بالایی برخوردار است. این امر نشان‌دهنده تقاضای رو به رشد برای محتوای بومی و محلی است.
- تأثیر رویدادهای اجتماعی و سیاسی: رویدادهای مهم اجتماعی و سیاسی، به شدت بر نوع محتوا و میزان تعامل کاربران در شبکههای اجتماعی تأثیر می‌گذارد.
- سرگرمی و فرار از واقعیت: بسیاری از کاربران از شبکههای اجتماعی برای فرار از مشکلات روزمره و جستجوی لحظات شاد استفاده می‌کنند.
گردش مالی ایرانیان در شبکههای اجتماعی
شبکه اجتماعی در ایران به سرعت در حال رشد هستند و به یکی از مهم‌ترین بسترهای ارتباطی، اجتماعی و اقتصادی تبدیل شده‌اند. با افزایش نفوذ اینترنت و استفاده گسترده از تلفن‌های هوشمند، گردش مالی در این پلتفرم‌ها نیز به طور چشمگیری افزایش یافته است. نمودار زیر میزان گردش مالی کاربران ایرانی را طی سال 1402 نشان می‌دهد.
طبق نمودار فوق از مجموع 130 تریلیون تومان گردش مالی در شبکههای اجتماعی، 53.9 درصد مربوط به بازار خرده فروشی، 30.8 درصد زیرساخت و اینترنت و 15.3 درصد سرویس‌های مکمل زنجیره فروش بوده است. میزان و سهم گردش مالی تجارت‌های غیرقانونی نظیر خرید فیلترشکن در این گردش مالی محاسبه نشده است.
با توجه به روند رو به رشد استفاده از شبکههای اجتماعی و توسعه فناوری‌های جدید، انتظار می‌رود که گردش مالی در این حوزه همچنان افزایش یابد. با این حال، برای استفاده بهینه از این فرصت‌ها، باید به چالش‌های موجود نیز توجه شود و راهکارهای مناسبی برای مقابله با آن‌ها ارائه شود.
شبکههای اجتماعی، فرصت یا تهدید؟
امروزه بسیاری از افراد شبکههای اجتماعی را یک معضل می‌نامند اما گروه دیگر این را یک فرصتی می‌دانند که در عصر فنّاوری ظهور کرده. البته نمی‌توان تأثیر منفی آن را بر روی روان اجتماع در نظر گرفت که این خود یک معضل است.
برای کسب اطلاعات بیشتر می‌توانید مقاله آمار افراد مبتلا به اختلالات روانی را مطالعه کنید.
با گسترش شبکههای اجتماعی در طول 2 دهه گذشته انقلاب انفورماتیک بیشتر از آنکه تصور می‌شد سرعت گرفت. یاهو چت و فیسبوک که طلایه‌داران برقرار ارتباطات نوظهور بودند به‌شدت در جامعه ایرانی محبوبیت پیدا کردند. فیسبوک به‌عنوان یک پلتفرم ایده‌آل در بستر وب با امکانات بسیار زیاد توانست اقبال بسیاری از اقشار جامعه تحصیل‌کرده جلب کند. این محبوبیت دیری نپایید و پلتفرم‌های سازگار با گوشی‌های هوشمند به شکل برق‌آسا جایگاه اصلی خود را در زندگی مردم پیدا کردند.
