نتایج آخرین نظرسنجی انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۳ | مقایسه نظرسنجی‌های صداوسیما، ایسپا، متا، شناخت و آمارفکت

*این مقاله به صورت لحظه‌ای و بلافاصله بعد از انتشار نتایج نظرسنجی‌های مراکز افکارسنجی در خصوص انتخابات ریاست جمهوری، به روزرسانی می‌شود.

تاریح آخرین به روز رسانی: 6 تیر 1403

انتخابات ریاست جمهوری زودهنگام در پی سقوط بالگرد رئیس جمهور که در 30 اردیبهشت ماه اتفاق افتاد به زودی در کشور برگزار می‌شود. شورای نگهبان قانون اساسی نیز با توجه به شرایط موجود، تاریخ برگزاری انتخابات ریاست جمهوری برای تعیین رئیس جمهور جدید را در 8 تیر 1403 اعلام کرد.

با توجه به سانحه پیش آمده و انتخابات زودهنگام، سؤالاتی که پیش می‌آید این است که میزان مشارکت مردم در انتخابات چه تغییری خواهد کرد؟ چه میزان از مردم خواستار ادامه برنامه‌ها و راه رئیس جمهور فقید هستند؟ چه توقعی از رئیس جمهور آینده دارند؟ و دیدگاهشان در مورد برنامه‌ها، اهداف و رویکردهایی که رئیس جمهور آینده باید اتخاذ کند چیست؟

مراکز افکارسنجی فعال در انتخابات

مراکز افکارسنجی، موسسات تحقیقاتی هستند که با استفاده از روش‌های علمی، نظرات و باورهای گروه‌های مختلف جامعه را در مورد مسائل مختلف اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی گردآوری و تحلیل می‌کنند. این مراکز با انجام نظرسنجی‌ها و پیمایش‌های ملی و منطقه‌ای، اطلاعات ارزشمندی را در اختیار سیاستگذاران، برنامه‌ریزان، پژوهشگران و عموم مردم قرار می‌دهند.

نظرسنجی‌های مراکز افکارسنجی در مورد انتخابات می‌تواند روشن کند که کدام نامزدها و سیاست‌ها از حمایت بیشتری در بین مردم برخوردارند. همچنین این نظرسنجی‌ها می‌تواند مسائلی را که برای رای‌دهندگان مهم‌تر است، شناسایی کند. این اطلاعات به نامزدها در هنگام تدوین برنامه‌های انتخاباتی خود و به رأی دهندگان به منظور بررسی دیدگاه‌های مختلف کمک می‌کند.

مرکز تحقیقات اجتماعی و داده‌کاوی شناخت

مرکز افکارسنجی شناخت که بر روی داده‌کاوی و تحقیقات اجتماعی تمرکز دارد، در نظرسنجی که در خصوص میزان مشارکت در انتخابات مجلس شورای اسلامی انجام داده بود، از بین 5 مرکز افکارسنجی که در این زمینه تخمین‌هایی را ارائه کرده بودند، نزدیکترین تخمین به نتیجه واقعی مشارکت مردم در انتخابات را ارائه داده بود.

انتخابات مجلس شورای اسلامی 1402

بر اساس نتایج نهایی از میزان مشارکت در آخرین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی، میزان مشارکت در این دوره از مجلس 40.6 درصد اعلام شد، این در حالی است که مرکز افکارسنجی شناخت میزان مشارکت در انتخابات مجلس را 40.8 درصد پیش‌بینی کرده بود.

انتخابات ریاست جمهوری 1403

نظرسنجی‌های «شناخت» در حوزه چهاردهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری تاکنون طی 3 مرحله انجام شده است. نتایج اولین مرحله نظرسنجی‌های شناخت که در تاریخ 2 الی 4 خرداد و قبل از تأیید صلاحیت‌ها انجام شده است به شرح زیر است:

• تمایل به استمرار دولت ابراهیم رئیسی:

گویه	درصد
بله باید همین رویکرد کاملا دنبال شود.	47.4
تا حدودی، برخی رویه‌ها خوب بود و باید دنبال شود.	25.8
خیر، رویکرد فعلی خوب نبود و باید تغییر کند.	8.1
نظری ندارم.	18.6

نتایج نظرسنجی انتخاباتی شناخت در مورد اهمیت تلاش برای رفع تحریم‌ها که در تاریخ 8 تا 10 خرداد ماه از طریق مصاحبه تلفنی با حجم نمونه 1292 نفری انجام شده است به شرح زیر است:

• به نظر شما چه اندازه مهم است که رئیس جمهور بعدی برای رفع تحریم‌ها تلاش کند؟

گویه	درصد
زیاد و خیلی زیاد	84
تا حدودی	8
کم و خیلی کم	4

مرکز افکارسنجی شناخت در دومین نظرسنجی که در تاریخ 21 الی 23 خرداد از طریق مصاحبه تلفنی با حجم نمونه 1000 نفر انجام داده به نتایج زیر رسیده است:

• به چه کسی رأی می‌دهید؟ (مجموع شرکت‌کنندگان و مرددین)

گویه‌ها	21 الی 24 خرداد	2 الی 3 تیر	5 و 6 تیر
محمدباقر قالیباف	27	19	18
سعید جلیلی	16.7	19	17
مسعود پزشکیان	15.4	31	31
امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی	3.5	3	2
علیرضا زاکانی	1.2	1	1
مصطفی پورمحمدی	0.7	1	1
مردد	28.1	15	19
بی پاسخ	7.2	11	11

• به چه کسی رأی می‌دهید؟ (از بین شرکت‌کنندگان در انتخابات ریاست جمهوری)

گویه	21 الی 24 خرداد	2 الی 3 تیر	5 و 6 تیر
محمدباقر قالیباف	28.7	19	20
سعید جلیلی	20	20	21
مسعود پزشکیان	13.4	28	30
امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی	3.3	3	2
علیرضا زاکانی	1.2	1	1
مصطفی پورمحمدی	0.8	1	1
مردد	26.6	16	16
بی‌پاسخ	5.7	12	9

• به کدام نامزد/نامزدها قطعا رأی نخواهید داد؟

گویه	درصد
نمی‌دانم	16.7
محمدباقر قالیباف	3.5
مصطفی پورمحمدی	1.8
مسعود پزشکیان	1.5
سعید جلیلی	1.4
امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی	1.2
علیرضا زاکانی	0.8

• سبد رأی نامزدها در بین کسانی که برای شرکت در انتخابات تردید دارند:

گویه	21 تا 24 خرداد	2 و 3 تیر	5 و 6 تیر
مسعود پزشکیان	19.3	36	32
محمدباقر قالیباف	23.9	18	13
سعید جلیلی	7.9	7	10
امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی	4.5	6	2
علیرضا زاکانی	1.6	3	1
مصطفی پورمحمدی	0.4	1	0
مردد	30.9	10	23
بی‌پاسخ	11.2	19	19

• نظرسنجی میزان مشارکت در انتخابات ریاست جمهوری مرکز افکارسنجی شناخت که با حجم نمونه 1000 نفر و از طریق مصاحبه تلفنی انجام شده به شرح زیر است:

گویه	21 الی 23 خرداد	24 تا 26 خرداد	2 تا 3 تیر	5 و 6 تیر
شرکت می‌کنم.	53.6	52.03	53	54
تصمیم نگرفته‌ام.	17.4	18.74	15	18
شرکت نمی‌کنم.	29	29.23	32	28

• چه کسانی به دور دوم خواهند رفت؟

گویه	درصد
مسعود پزشکیان	30
سعید جلیلی	21
محمدباقر قالیباف	20

مرکز افکار سنجی دانشجویان ایران (ایسپا)

این مرکز که وابسته به جهاد دانشگاهی است، یکی از قدیمی‌ترین و معتبرترین مراکز افکارسنجی در ایران است. ایسپا طیف گسترده‌ای از نظرسنجی‌ها را در مورد مسائل مختلف اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی انجام می‌دهد.

انتخابات مجلس شورای اسلامی 1402

در نظرسنجی انجام شده در خصوص میزان مشارکت در انتخابات مجلس شورای اسلامی، از بین 5 مرکز افکارسنجی مختلف که در این حوزه نظرسنجی انجام داده‌اند، ایسپا با تخمین 41 درصدی از میزان مشارکت، دومین مرکزی بود که میزان مشارکت نزدیکتری به نتیجه واقعی را پیش‌بینی کرده بود.

انتخابات ریاست جمهوری 1403

نظرسنجی‌های «ایسپا» در حوزه چهاردهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری تا کنون طی دو موج اول و دوم انجام شده است. موج اول در بازه 6 تا 10 خرداد ماه صورت گرفته است که شامل موارد زیر می‌شود:

• با آمدن رئیس جمهور جدید وضعیت کشور:

گویه	درصد
بهتر خواهد شد.	39.5
بدتر خواهد شد.	16.2
فرقی نخواهد کرد.	22
اطلاعی ندارم.	22

• به نظر شما اولویت کار رئیس جمهور آینده چه باید باشد؟

گویه	درصد
فقر و محرومیت	58.5
ایجاد اشتغال	39.7
تورم و ارزش پول ملی	36.5
سیاست خارجی و روابط با دیگر کشورها	28.7
امنیت ملی	28.4
ساماندهی بخش مسکن	20.6
مبارزه با فساد و رانت	19.6

موج دوم نظرسنجی‌های انجام شده در ایسپا در روزهای 19 و 20 خرداد و پیش از تأیید صلاحیت نامزدها به صورت مصاحبه حضوری انجام شده است. نرخ پاسخگویی به این نظرسنجی 41 درصد بوده است به این معنا که 59 درصد از شهروندان در سراسر کشور حاضر به مصاحبه با پرسشگران ایسپا نشدند؛ نتایج این نظرسنجی به شرح زیر است:

• آیا در انتخابات شرکت می‌کنید؟

گویه	فراوانی	درصد
قطعا در این انتخابات شرکت می‌کنم.	1733	44.4
به احتمال زیاد در این انتخابات شرکت می‌کنم.	283	7.3
هنوز تصمیمی در این زمینه نگرفته‌ام.	583	14.9
احتمال کمی دارد در این انتخابات شرکت کنم.	187	4.8
به هیچ وجه در این انتخابات شرکت نمی‌کنم.	1120	28.7

• میزان مشارکت در انتخابات (دو دوره قبل از مناظره اول بوده است)

گویه	19 و 20 خرداد	22 تا 24 خرداد	29 و 30 خرداد	6 تیر
قطعا شرکت خواهم کرد.	44.4	45	42.5	46
به احتمال زیاد شرکت خواهم کرد.	7.3	7.1	7.7	7.9
هنوز تصمیمی نگرفته‌ام.	14.9	11.7	16.1	12.2
احتمال کمی دارد شرکت کنم.	4.7	4.6	6.5	5.1
به هیچ وجه شرکت نمی‌کنم.	28.7	31.6	27.2	28.8

• رأی نامزدها بر حسب شرکت‌کنندگان (بر اساس افرادی که قطعا و به احتمال زیاد شرکت می‌کنند)

گویه	22 تا 24 خرداد	29 و 30 خرداد	2 و 3 تیر	6 تیر
هنوز تصمیمی نگرفته‌ام.	40.3	27.4	30.6	10.5
سعید جلیلی	23.7	26.2	24	28.8
مسعود پزشکیان	13.7	19.8	24.4	33.1
محمدباقر قالیباف	15.3	19	14.7	19.1
امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی	2.4	2.6	2	2.8
علیرضا زاکانی	2	2	1.7	2.1
رأی سفید می‌دهم.	0.9	1.6	1.2	1.7
مصطفی پورمحمدی	0.8	0.9	0.7	1.4
بی‌پاسخ	0.7	0.5	0.6	0.5

• رأی نامزدها بر حسب مرددین (هنوز در خصوص مشارکت تصمیم نگرفته‌اند)

گویه	2 و 3 تیر
هنوز تصمیمی نگرفته‌ام.	33.8
سعید جلیلی	20.5
مسعود پزشکیان	24.4
محمدباقر قالیباف	14.4
امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی	1.9
علیرضا زاکانی	1.7
رأی سفید می‌دهم.	91.2
مصطفی پورمحمدی	0.6
بی‌پاسخ	0.8

• آیا مناظره اول را تماشا کردید؟

گویه	درصد
بله	26.8
خیر	73.2

• تا چه اندازه اخبار مربوط به انتخابات ریاست جمهوری را دنبال می‌کنید؟

گویه	درصد
بسیار زیاد	7.1
زیاد	11.4
تاحدی	22.4
کم	13.1
بسیار کم	10.1
اصلا دنبال نمی‌کنم.	35.9

مرکز افکارسنجی متا

مرکز افکارسنجی متا وابسته به مرکز رشد دانشگاه امام صادق است.

انتخابات مجلس شورای اسلامی 1402

این مرکز در نظرسنجی که در خصوص میزان مشارکت در انتخابات مجلس شورای اسلامی انجام داده بود، در بین 5 مرکز افکارسنجی که میزان مشارکت را تخمین زده بودند با تخمین 40.1 درصدی از میزان مشارکت، سومین مرکزی بود که درست‌ترین نتیجه را تخمین زده بود.

انتخابات ریاست جمهوری 1403

نظرسنجی‌های «متا» در حوزه چهاردهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری تا کنون طی دو موج اول و دوم انجام شده است.

نظرسنجی انجام شده در تاریخ 17 و 18 خرداد با حجم نمونه 3000 نفری بوده که نتایج آن به شرح زیر است:

• آیا در انتخابات شرکت می‌کنید؟

گویه	17 , 18 خرداد	26 خرداد	30 خرداد	2 و 3 تیر	6 تیر
بله شرکت می‌کنم.	48.8	50.5	49.5	51.7	52.4
خیر. شرکت نمی‌کنم.	51.2	49.5	50.5	48.3	47.6

• از بین مشکلات موجود، رئیس جمهور بعدی بیشتر باید برای حل کدام تلاش کند؟

گویه	درصد
جلوگیری از افزایش تورم و گرانی	45.2
مذاکره به منظور رفع تحریم‌های خارجی	14.8
رسیدگی به اقشار محروم و کم درآمد	14.2
مبارزه با فساد و رانت خواری	12.4
کاهش تبعیض علیه زنان	4.5
افزایش تولید داخلی	4.4
آزاد کردن دسترسی مردم به شبکه‌های اجتماعی	1.9
کاهش مشکلات محیط زیستی و بحران آب	1.5

• مناظرات روشنگرانه اخلاق مدار یا چالشی را ترجیح می‌دهید؟

گویه	درصد
مناظرات باید روشنگرانه باشد و از چارچوب اخلاق خارج نشود.	67.8
مناظرات باید چالشی باشد حتی اگر از چارچوب اخلاق خارج شود.	30.7
بدون پاسخ	1.5

طی نظرسنجی که مرکز متا در تاریخ 17 و18 خرداد انجام داده از پاسخگویان در مورد تأثیر مناظرات انتخابات دوره قبل در انتخابشان پرسیده شده است.

• مناظرات انجام شده در انتخابات پیشین (1400) چه اندازه روی انتخاب شما تأثیر گذاشته است؟

گویه	درصد
بسیار زیاد	29.9
تا حدودی	30
نه چندان	17.5
اصلا	22.2
بدون پاسخ	0.4

• عملکرد شورای نگهبان در ایجاد فضای رقابتی انتخابات را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

گویه	درصد
کاملا رقابتی خواهد بود.	30.2
تقریبا رقابتی خواهد بود.	31.1
چندان رقابتی نخواهد بود.	18.9
اصلا رقابتی نخواهد بود.	19.6

• سبد رأی نامزدها

نتایج این نظرسنجی(از بین افرادی که حتما یا احتمالا در انتخابات ریاست جمهوری شرکت می‌کنند) با حجم نمونه 1500 نفری از طریق پانل ملی متا انجام شده است به شرح زیر است:

گویه	2 و 3 تیر	6 تیر
مسعود پزشکیان	24.4	32.3
محمدباقر قالیباف	23.4	24.5
سعید جلیلی	21.5	18.6
امیرحسین قاضی زاده هاشمی	4.5	7.8
علیرضا زاکانی	2.4	5.4
مصطفی پورمحمدی	2	2.2
هیچکدام/رأی سفید	21.7	8.5

• سبد رأی نامزدها با احتساب انصراف آقایان زاکانی و قاضی زاده در تاریخ 6 تیرماه به شرح زیر است:

گویه	درصد
مسعود پزشکیان	32.8
سعید جلیلی	30.7
محمدباقر قالیباف	25.9
مصطفی پورمحمدی	1.8
رأی سفید/هیچکدام	7.8

• اگر آقای قالیباف به نفع یکی از نامزدها انصراف دهد، شما به کدام‌یک از نامزدها رأی خواهید داد؟ ( از بین افرادی که اعلام کردند به آقای قالیباف رأی خواهند داد)

گویه	درصد
سعید جلیلی	40.8
مسعود پزشکیان	20.9
امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی	10.3
علیرضا زاکانی	9.8
مصطفی پورمحمدی	4.4
هیچکدام	13.8

• اگر آقای جلیلی به نفع یکی از نامزدها انصراف دهد، شما به کدام‌یک از نامزدها رأی خواهید داد؟ ( از بین افرادی که اعلام کردند به آقای جلیلی رأی خواهند داد)

گویه	درصد
محمدباقر قالیباف	45.5
مسعود پزشکیان	19.4
امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی	14.9
علیرضا زاکانی	5.5
مصطفی پورمحمدی	3.5
هیچکدام	11.2

اگر آقای پزشکیان به نفع یکی از نامزدها انصراف دهد، شما به کدام‌یک از نامزدها رأی خواهید داد؟ ( از بین افرادی که اعلام کردند به آقای پزشکیان رأی خواهند داد)

گویه	درصد
مصطفی پورمحمدی	18.2
محمدباقر قالیباف	15.6
سعید جلیلی	10.9
امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی	10.4
علیرضا زاکانی	5.6
هیچکدام	39.3

• در دوگانه زیر به کدام یک از نامزدها رأی خواهید داد؟

مرکز افکارسنجی صدا و سیما

این مرکز که وابسته به سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران است، واحدهای مختلف با اهداف پژوهشی متفاوتی را در خود جای داده است. نخستین مراحل شکل‌گیری این مرکز به سال 1340 و برنامه رادیویی فرهنگ مردم بازمی‌گردد. در سال 1345 و همزمان با آغاز به کار تلوزیون ملی نام این مرکز به مرکز تحقيقات اجتماعی و نظرخواهی برنامه‌ها تغییر پیدا کرد.

انتخابات مجلس شورای اسلامی 1402

این مرکز افکارسنجی در نظرسنجی که در خصوص میزان مشارکت در انتخابات مجلس شورای اسلامی انجام داده بود، در بین 5 مرکز افکارسنجی که میزان مشارکت را تخمین زده بودند با تخمین 43.1 درصدی از میزان مشارکت مردم، رتبه چهارم را کسب کرده است که این موضوع نشان می‌دهد جامعه نمونه این مرکز و تخمین ارائه شده چندان به واقعیت نزدیک نبوده است.

انتخابات ریاست جمهوری 1402

برخی از نتایج نظرسنجی‌های انجام شده در مرکز تحقیقات صدا و سیما به صورت محرمانه باقی می‌مانند و منتشر نمی‌شوند. این مرکز تا کنون نتایج نظرسنجی‌های انجام داده در حوزه چهاردهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری را منتشر نکرده است.

مرکز stasis

این مرکز که یک وبسایت اینترنتی است، که متعلق به شرکت تحلیل داده‌های استاسیس است که در شهر واشنگتن دی.سی آمریکا ثبت شده و نظرسنجی‌هایی را در زمینه افکار عمومی مردم ایران انجام می‌دهد.

انتخابات مجلس شورای اسلامی 1402

این شرکت در خصوص میزان مشارکت در انتخابات مجلس با تخمین 34 درصدی که از میزان مشارکت مردم ایران در انتخابات مجلس ارائه کرده بود، در بین 5 مرکز افکارسنجی که در این خصوص پیش‌بینی‌هایی را ارائه کرده بودند، نادرست‌ترین تخمین را ارائه کرد.

انتخابات ریاست جمهوری 1403

این مرکز در حوزه چهاردهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری تا کنون هیچ نظرسنجی انجام نداده است.

مرکز افکارسنجی ملت

مؤسسه افکارسنجی ملت که متعلق به مرکز پژوهش های مجلس است یکی از معتبرترین مراکز افکارسنجی در کشور است. این مؤسسه یکی دیگر از مؤسساتی است که نظرسنجی انتخابات ریاست جمهوری را انجام داده است که 50.3درصد از جامعه آماری این نظرسنجی‌ها را مردان و 49.7 درصد را زنان تشکیل داده‌اند.

• میزان مشارکت در انتخابات

گویه	6 تا 9 خرداد	21 تا 24 خرداد	29 تا 31 خرداد
قطعا مشارکت می‌کنم.	53.4	44.3	45.5
تردید دارم.	28.9	28.4	31.8
قطعا مشارکت نمی‌کنم.	17.7	27.4	21.4

• میزان رأی نامزدها در بین کسانی که قطعا در انتخابات شرکت می‌کنند

گویه	21 تا 24 خرداد	29 تا 31 خرداد	موج آخر
محمدباقر قالیباف	27.9	20.7	16.8
سعید جلیلی	28	18.2	18.8
مسعود پزشکیان	17.4	18.9	29.9
امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی	3.4	4.6	ــــــــ
علیرضا زاکانی	3.4	2	ــــــــ
مصطفی پورمحمدی	1	1.8	0.6
رأی سفید یا باطله	2.8	2.7	1.6
عدم تصمیم‌گیری(مردد)	14.7	26.7	23.9
بی‌پاسخ	1.5	3.6	8.5

• میزان رأی نامزدها در بین کسانی که قطعا یا احتمالا در انتخابات شرکت نمی‌کنند

گویه	21 تا 24 خرداد	29 تا 31 خرداد
محمدباقر قالیباف	26.6	20.5
سعید جلیلی	25.4	17.2
مسعود پزشکیان	18.5	19.3
امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی	3.7	2
علیرضا زاکانی	3.4	4.6
مصطفی پورمحمدی	1.3	1.6
رأی سفید یا باطله	4.8	2.8
عدم تصمیم‌گیری	15	27.7
بی‌پاسخ	1.3	3.4

مرکز آمارفکت

آمارفکت یک وبسایت مرجع در زمینه آمار است که نظرسنجی‌هایی را در بستر شبکه‌های اجتماعی با جامعه نمونه حدود 100 هزار نفری برگزار می‌کند. بر خلاف مراکز افکارسنجی، جامعه آماری نظرسنجی‌های انجام شده در آمارفکت کاربران شبکه‌های اجتماعی است و ممکن است نتایج این نظرسنجی‌ها در مقایسه با مراکز افکارسنجی از دقت پایین‌تری برخوردار باشد. تنوع بالای نظرسنجی‌های انجام شده در آمارفکت از مزیت‌های این مرکز نظرسنجی است.

انتخابات ریاست جمهوری 1403

مهمترین نظرسنجی‌های انجام شده در «آمارفکت» در حوزه چهاردهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری به شرح زیر است:

• آخرین انتخابات ریاست جمهوری که در آن شرکت کردید مربوط به کدام سال است؟

سال	درصد
1400	49.7
1396	6.4
1392	3.4
1388	5.1
1384	2.1
1380	5
دیدن نتایج	28.3

• به نظر شما رئیس جمهور بعدی باید عملکرد رئیسی را ادامه دهد؟

گویه	درصد
بله؛ همین روند به طور کامل یا تا حدودی باید حفظ شود.	45.9
خیر؛ رویکرد فعلی خوب نبود و باید تغییر کند.	33.8
نظری ندارم.	20.3

• در صورت شرکت در انتخابات دلیل اصلی شما برای این کار چیست؟

گویه	درصد
بهتر شدن اوضاع کشور	41.1
انجام وظیفه سیاسی و دینی	29.7
بدتر نشدن اوضاع کشور	22.8
تحقق جمهوریت و دموکراسی	6.4

• در مورد انتخاب رئیس جمهور نظر کدام یک از گزینه‌های زیر برای شما اهمیت دارد؟

گویه	درصد
نخبگان علمی و دانشگاهی	39
خانواده	31.6
علما و مراجع دینی	19.8
دوستان و آشنایان	6.5
سلبریتی‌ها و اینفلوئنسرها	3.1

میزان مشارکت در انتخابات در هر جامعه‌ای به طور مستقیم با مشروعیت سیاسی نظام حاکم، رضایتمندی مردم از شرایط موجود و میزان آگاهی مردم از تأثیرگذاری خویش در ارتباط است. بررسی نتایج نظرسنجی‌های انجام شده در خصوص میزان مشارکت در انتخابات به مردم، کاندیداها و مسئولین دید بهتری از افکار عمومی در این خصوص را ارائه می‌دهد.

نتایج نظرسنجی‌های انتخابات ریاست جمهوری که در مراکز مختلف انجام شده است، نشان می‌دهد که میزان مشارکت در انتخابات پیش رو در مقایسه با انتخابات دوره سیزدهم افزایش خواهد یافت. یکی از دلایل اصلی افزایش مشارکت شرایط اجتماعی و اقتصادی فعلی است که مردم را در تنگنا قرار داده است. بسیاری از افراد به این باور رسیده‌اند که رأی دادن تنها راهی است که می‌توانند در تعیین سرنوشت خود نقش داشته باشند. به نظر می‌رسد مشکلات اقتصادی و اجتماعی موجود، افراد را به سمت مشارکت سیاسی در انتخابات فعلی سوق داده است.

با نگاهی به نتایج حاصل از نظرسنجی‌های انتخابات ریاست جمهوری که توسط مراکز مختلف انجام شده، مشخص می‌شود که بخش عمده مطالبات و انتظارات مردم از رئیس جمهور منتخب، در خصوص مسائل اقتصادی و معیشتی است. در سال‌های اخیر تورم مهار نشدنی و افزایش قیمت کالاهای اساسی به طور مستقیم معیشت مردم را تحت‌الشعاع قرار داده و عموم مردم را با مشکل مواجه کرده است.

تاریخچه انتخابات ریاست جمهوری در ایران

انتخابات ریاست جمهوری در ایران دارای تاریخچه‌ای پر تلاطم و همراه با فراز و نشیب‌های فراوان است که با تغییرات عمده سیاسی و اجتماعی رخ داده در کشور در ارتباط بوده است.

دوره پهلوی

تا پیش از انقلاب اسلامی انتخابات ریاست جمهوری در ایران برگزار نمی‌شد و شیوه حکمرانی بر اساس قدرت متمرکز شاه بود. در دوره حکومت پهلوی نخست وزیران توسط شخص شاه منصوب می‌شدند و تنها انتخاباتی که در کشور برگزار می‌شد انتخابات مجلس شورای ملی بود.

پس از انقلاب اسلامی (1357)

بعد از انقلاب اسلامی سال 1357 و تدوین قانون اساسی جدید، برگزاری انتخابات ریاست جمهوری به عنوان یکی از ارکان دموکراسی در کشور ذیل قانون اساسی کشور درج شد.

نخستین انتخابات ریاست جمهوری (1358)

یک سال پس از پیروزی اسلام‌گرایان نخستین انتخابات برای انتخاب رئیس دولت در تاریخ 5 بهمن ماه 1358 برگزار شد. در این انتخابات از بین 124 نامزد ثبت‌نام شده در انتخابات، صلاحیت 10 نفر تأیید شد که پس از آن 2 نفر از کاندیداهای تأیید صلاحیت شده از انتخابات انصراف دادند و در نهایت رقابت انتخابات بین 8 نفر کاندیدای باقی‌مانده صورت گرفت. این انتخابات مشارکت 83.67 درصدی مردم را به همراه داشت و به دنبال آن ابوالحسن بنی‌ صدر به عنوان نخستین رئیس جمهور کشور برگزیده شد. چندی بعد به دلیل اختلافاتی که پیش آمد مجلس رأی اعتماد خود را از بنی‌ صدر سلب کرد و این ریاست جمهوری پیش از اتمام موعد خود به پایان رسید.

دومین دوره انتخابات (1360)

بعد از عزل بنی صدر از منصب ریاست جمهوری، دومین انتخابات ریاست جمهوری در کشور در تاریخ 2 مرداد 1360 با مشارکت 64 درصدی مردم برگزار شد. در این انتخابات 71 نفر ثبت‌نام کردند که از این تعداد 4 نفر برای رقابت در انتخابات از سمت شورای نگهبان تأیید صلاحیت شدند. در این انتخابات محمدعلی رجایی با کسب 90 درصد آرا دومین رئیس جمهور کشور شد. حدود یک ماه پس از ریاست جمهوری، محمدعلی رجایی بر اثر بمب‌گذاری در دفتر نخست‌وزیری درگذشت و کار دولت دوم نیز پیش از پایان موعد مقرر پایان پذیرفت.

سومین و چهارمین دوره انتخابات

پس از ترور شدن محمدعلی رجایی، در حالی که کشور در اوج بحران‌های سیاسی از جمله ترورهای منافقین و جنگ تحمیلی قرار داشت، انتخابات زود هنگام ریاست جمهوری در تاریخ 8 شهریورماه سال 1360 در کشور برگزار شد. سید علی خامنه‌ای با کسب 95 درصد آراء توانست به عنوان سومین رئیس جمهور کشور کار خود را آغاز کند

در چهارمین دوره ریاست جمهوری در سال 1364 سید علی خامنه‌ای با کسب 85 درصد آراء برای دومین بار انتخاب شد. کمی بعد و در حالی که تنها 5 ماه تا پنجمین انتخابات ریاست جمهوری باقی مانده بود، در 14 خرداد سال 1368 واقعه رحلت بنیان‌گذار انقلاب رخ داد و به دنبال این اتفاق سید علی خامنه‌ای به عنوان جانشین رهبر از طرف مجلس خبرگان رهبری انتخاب شد.

پنجمین دوره انتخابات

بعد از رحلت بنیان‌گذار انقلاب اسلامی و رهبری سیدعلی خامنه‌ای، پنجمین دور از انتخابات ریاست جمهوری حدود 6 هفته زودتر از موعد مقرر در تاریخ 6 مرداد سال 1368 برگزار شد. در این انتخابات اکبر هاشمی رفسنجانی با کسب 96 درصد آراء به عنوان پنجمین رئیس جمهور کشور انتخاب شد. بعد از برگزاری پنجمین دوره انتخابات تمامی ادوار بعدی دولت، تا دولت سیزدهم، به مدت 4 سال ادامه یافتند.

ششمین دوره انتخابات اکبر هاشمی رفسنجانی با کسب 63 درصد آراء برای دومین بار رئیس جمهور شد.

هفتمین و هشتمین دوره انتخابات سید محمد خاتمی با کسب 69 درصد آراء در دور هفتم و 77 درصد در دور هشتم رئیس قوه مجریه شد.

نهمین دوره انتخابات محمود احمدی نژاد در انتخاباتی دو مرحله‌ای نهمین رئیس جمهور کشور شد.

دهمین دوره انتخابات محمود احمدی نژاد برای دومین بار متوالی به ریاست قوه مجریه رسید.

یازدهمین دوره انتخابات حسن روحانی از مجموع بیش از 36 میلیون رأی با کسب بیش از 18 میلیون رأی رئیس جمهور شد.

دوازدهمین دوره انتخابات در سال 1396 حسن روحانی با کسب 57 درصد آراء برای دومین بالر متوالی رئیس دولت شد.

سیزدهمین دوره انتخابات

سید ابراهیم رئیسی با کسب 62.9 درصد آراء در سال 1400 به عنوان سیزدهمین رئیس جمهور ایران برگزیده شد و در 30 اردیبهشت 1403 در سانحه‌ای که به سقوط بالگرد حامل او انجامید درگذشت. در نتیجه این فقدان و یک سال مانده به پایان دولت سیزدهم، انتخابات زودهنگام در تاریخ 8 تیر 1403 در کشور برگزار می‌شود.

در این انتخابات زودهنگام 80 نفر داوطلب شرکت در انتخابات شدند که صلاحیت 6 نفر از آن‌ها به تأیید شورای نگهبان رسیده است. اسامی 6 نفر تأیید صلاحیت شده به شرح زیر است: سعید جلیلی، محمدباقر قالیباف، مسعود پزشکیان، مصطفی پورمحمدی، علیرضا زاکانی و امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی.

نهادهای انتخابات در ایران

یکی از مهمترین ارکان نظام جمهوری اسلامی که وظایف مشخص و ویژه‌ای نیز در قانون اساسی کشور برای آن قائل شده‌اند، شورای نگهبان است. از جمله مهمترین وظایف شورای نگهبان که در قانون اساسی به آن پرداخته شده است، «نظارت بر انتخابات» است. رقابت در بین نامزدهای انتخاباتی امری بدیهی و مطلوب است اما آنچه باعث می‌شود این رقابت به بیراهه رود، قدرت طلبی است. میل به قدرت می‌تواند افراد را به سمت استفاده از روش‌های غیر اخلاقی برای پیروزی در رقابت انتخاباتی سوق دهد.

طبق اصل ششم قانون اساسی در ایران، امور کشور باید تحت اراده عمومی و از طریق انتخابات برگزار شود. بر اساس قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، «وزارت کشور» مجری و برگزار کننده انتخابات در کشور است و طبق اصل 99 قانون اساسی وظیفه حراست و نظارت بر انتخابات جهت برگزاری یک انتخابات سالم و به دور از تقلب را بر عهده «شورای نگهبان» است.

مقایسه نظام انتخاباتی ایران و ایالات متحده آمریکا

نظام انتخاباتی ایران

انتخابات در ایران هر 4 سال یک بار برگزار می‌شود و کاندیداهای ریاست جمهوری باید از شروط ایرانی‌الاصل بودن و داشتن سن حداقل 40 سال و حداکثر 75 سال برای شرکت در انتخابات برخوردار باشند.

نظام انتخاباتی در ایران نظامی یکپارچه است، به این معنا که رئیس جمهور به واسطه مشارکت مستقیم مردم و آرای بی واسطه آنها انتخاب می‌شود. همانطور که پیش‌تر هم به آن اشاره شد مسئولیت برگزاری و اجرای فرایند انتخابات در کشور بر عهده وزارت کشور است و این وزارتخانه متولی برگزاری انتخابات در سطح ملی است. همچنین شورای نگهبان مسئولیت نظارت بر روند اجرای انتخابات توسط وزارت کشور و حراست از انتخابات را بر عهده دارد.

در ایران، قوانین سختگیرانه ای برای تأمین مالی انتخابات وجود دارد و نامزدها اجازه ندارند پول زیادی از منابع خصوصی جمع آوری کنند. تمامی کمک‌های مالی به نامزدهای انتخاباتی باید شفاف باشد؛ منابع مالی نامزدهای انتخاباتی در ایران شامل موارد زیر می‌شود:

• اموال و دارایی‌های شخصی نامزدها
• کمک‌های احزاب و گروه‌های سیاسی
• کمک‌های اشخاص حقیقی با ملیت ایرانی
• منابع و امکانات عمومی نظیر: سالن‌های اجتماعات و رسانه‌های صوتی تصویری که در متن قانون انتخابات درج شده است.

نظام انتخاباتی ایالات متحده آمریکا

انتخابات ریاست جمهوری آمریکا هر چهار سال یکبار در سه‌شنبه اول ماه نوامبر برگزار می‌شود. از جمله شرایط لازم برای نامزدی در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا این است که هر کاندیدا باید شهروند آمریکایی باشد که در این کشور متولد شده است و هرگز برای کشوری دیگر سوگند وفاداری نخورده باشد. هر کاندیدا باید حداقل 35 سال سن داشته باشد و حداقل به مدت 14 سال در ایالات متحده ساکن باشد.

تأمین مالی شرکت در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا بسیار پرهزینه است و نامزدها می‌توانند از طریق کمک‌های فردی، کمیته‌های اقدام سیاسی (PAC) و کمک‌های عمومی تأمین مالی شوند.

نظام سیاسی در آمریکا مبتنی بر اصول جمهوری فدرال است که الزامات آن در قانون اساسی این کشور مندرج شده است. بر اساس قانون اساسی ایالات متحده، انتخابات در این کشور موضوعی کاملا ایالتی است و در سطح ملی ارگانی برای اجرای انتخابات و نظارت بر آن وجود ندارد؛ به این معنا که انتخابات در هر کدام از ایالات آمریکا به صورت مجزا و توسط وزیر امور داخلی آن ایالت برگزار می‌شود و اوست که مسئولیت اجرای انتخابات و نظارت بر سلامت آن را بر عهده دارد.

روند برگزاری انتخابات در آمریکا فرایندی طولانی است. در مرحله مقدماتی که بخش عمده‌ای از طولانی بودن فرایند انتخابات را به خود اختصاص داده است، هر یک از نامزدهای انتخاباتی باید در یک فرایند انتخاباتی درون حزبی که در تمام 50 ایالت آمریکا به طور مجزا برگزار می‌شود به پیروزی برسند.

انتخابات سراسری در سه شنبه اول ماه نوامبر برگزار می شود. نحوه رأی گیری به این صورت است که رأی دهندگان در هر ایالت به نامزد مورد نظر خود رای می دهند. ایالات متحده از سیستم انتخاباتی غیرمستقیم استفاده می‌کند. در این سیستم، هر ایالت به تعداد نمایندگانی که در کنگره (مجلس نمایندگان و سنا) دارد، از آرای الکترال برخوردار می‌شود. برای پیروزی در انتخابات، کاندیداها نیاز دارند که حداقل 270 رأی الکترال کسب کنند.