چگونه روی منبع گازی نشسته‌ایم و گاز نداریم؟
تعطیلی به دلیل مدیریت مصرف گاز، این اولین بار در تاریخ ایران است که به چنین عنوانی برای تعطیل کردن مدارس و اداراتدر روزهای شنبه و یکشنبه(24 و 25 دیماه 1401) برمی‌خوریم. آنچه آمار درمورد منابع گازی ایران می‌گوید حکایت از منابع غنی و پربار گازی در این کشور دارد. اما چرا قطب منابع گازی جهان باید روزهایی را به دلیل افت فشار و مدیریت گاز تعطیل کند؟
آمار تغییرات سهم مصرف فرآورده‌های انرژی‌زا طی سال‌های ۱۳۹۷-۱۳۵۵
شاید باورش سخت باشد که گاز با آلودگی هوا، تورم و قیمت دلار ارتباط دارد و به تنهایی می‌تواند معادلات کشور را برهم بزند. طبق آمار جهانی ایران دومین منبع وسیع گاز در جهان است. ایران با داشتن موقعیت جغرافیایی بی‌نظیری که دارد توانایی صادرات گاز به سراسر جهان را دارد. ایران که سومین تولید کننده گاز طبیعی در جهان است به دلایل مختلف مانند سیاسیت‌گذاری‌های اشتباه به رتبه سه الی چهارم جهان در مصرف گاز تبدیل شده است.
ولع وحشتناک غول گازی جهان برای مصرف ذخایرش
ایران بعد از آمریکا، روسیه و چین بیشترین حجم مصرف از گاز را دارد، این کشور در سال 2021 حدود 2411 تراوات ساعت در سال استفاده کرده است، این در حالی است که آمریکا در این سال 8267 و روسیه 4746 تراوات ساعت و همچنین چین 3787 تراوات ساعت گاز مصرف کرده‌اند. ایران بعد از این لیست قراردارد و بعد از ایران عربستان با میزان 1173 تراوات ساعت مصرف گاز قرار گرفته است.
آمار راکتورهای هسته ای در حال ساخت در کشورهای مختلف
آمار تغییرات سالانه مصرف گاز در ایران – براساس منابع خارجی را اینجا بخوانید
چقدر گاز مصرف کردیم؟
ایران در این سال چیزی حدود سه برابر مصرف گاز آلمان یا ایتالیا و یا انگلستان و همچنین دوبرابر مصرف کاز کانادا را داشته است. این مصرف بی‌رویه ایران در گاز باعث شده تا برای تامین گاز کشور به مشکل بربخورد و دست به دامن واردات گاز از کشورهای دیگر شود.
این حجم عظیم گاز در ایران، کجا مصرف می‌شود؟
حدود 20 درصد از گاز تولید شده در ایران به مصرف خانگی می‌رود، 5 درصد در مصارف تجاری، 30 درصد در صنایع و تولیدی‌ها، 30 درصد در نیروگاه‌ها و 10 درصد هم صرف فرایند تولید و هدر رفت گاز در این فرایند می‌شود. به این ترتیب 95 درصد از حجم گاز تولید شده در ایران مصرف می‌شود و تنها 5 درصد از کل حجم گاز تولید شده در چنین کشور غنی به دیگر کشورها صادر می‌شود.
آمار تولید ناخالص داخلی در مقایسه با مصرف انرژی- براساس منابع داخلی
در حالی که اروپایی‌ها در زمستان‌ها دمای منزل را در حدود 19 درجه نگه‌می‌دارند، ایرانیان با توجه به قیمت پایین گاز، دمای منزل را به 22 درجه می‌رسانند، در صنایع نیز با تجهیزات قدیمی و مستهلک و سوزاندن بی‌رویه گاز مصرف این انرژی را بالا می‌برند.
گاز که می‌توانست یکی از ابزارهای ایران برای صادرات و کسب درآمد دلاری باشد با مصرف بی‌رویه در بخش‌های مختلف و قیمت پایین گاز و وجود تحریم‌های بین‌المللی حالا به یک مشکل نیز تبدیل شده است. هرساله با فرارسیدن فصل زمستان مصرف گاز در بخش‌های مختلف به شدت افزایش می‌یابد و جلوی توسعه میادین گازی کشور را می‌گیرد و در روزهای اوج زمستان میزان مصرف گاز در ایران به بیش از هزار میلیون متر مکعب می‌رسد.
آمار امروز را در آمارفکت بخوانید
فشاری که استهلاک تجهیزات وارد می‌کند
از طرف دیگر افت فشار مشکل جدیدی است که به تازگی گریبان لوله‌های انتقال گاز در ایران را گرفته است، دلیل این افت فشار به نیمه رسیدن عمر میدان گازی پارس جنوبی است، این میدان برای احیا و توانایی تولید پرفشار گاز نیاز به تعمیر و تجهیزات بسیار گران بهایی است که وزیر اسبق نفت این هزینه را چیزی در حدود 50 میلیارد دلار تخمین زده بود.
آلودگی هوا، قطع برق و گرانی ارمغان سوزاندن گاز
آلودگی هوا نیز که این روزها گریبان گیر شهر‌های ایران شده است یکی از ثمره‌های همین مصرف بی‌رویه گاز ارزان قیمت در ایران است، دولت برای مدیریت گاز مجبور است به نیروگاه‌ها مجوز استفاده از مازوت را بدهد که این کار باعث شدت گرفتن آلودگی هوا شده است. از طرفی اگر این مسیر طی نشود کشور با کمبود برق نیز مواجه خواهد شد.
شما می‌توانید آمار آلودگی هوای 5 سال گذشته تهران را به تفکیک سال در این لینک ببینید.
قطع گاز صنایع عمده نیز باعث کاهش تولید و به دنبال آن کاهش درآمد بین المللی کشور می‌شود و این یعنی گران شدن دلار و بالا رفتن نرخ ارز و همچنین به دلیل بالا رفتن تقاضا و کم بودن تولید قیمت محصولات در داخل کشور نیز افزایش پیدا می‌کند.
کمبود گاز باعث کمبود صادرات گاز به اروپا و کشورهای جهان می‌شود که همین امر باعث کوتاه شدن دست ایران از درآمد دلاری خواهد شد.
نمودار و آمار سرانه مصرف سوخت فسیلی در مقایسه با سرانه تولید ناخالص داخلی را اینجا ببینید.
چه می‌شود کرد؟
یکی از راه حل‌هایی که به ذهن هر کسی برای مدیریت منابع انرژی می‌رسد این است که از منابع انرژی تجدیدپذیر استفاده شود. جهان امروزه حدود 30 درصد از انرژی مورد نیاز خود را از انرژی‌های تجدیدپذیر تامین می‌کند اما سهم انرژی‌های تجدیدپذیر در مصرف انرژی ایران کمتر از یک درصد است.
راه اندازی نیروگاه‌های برداشت انرژی تجدید پذیر نیاز به سرمایه‌گذاری کلان دارد و ضمن آن نگهداری و تعمیر چنین نیروگاه‌هایی نیز هزینه‌های بالایی به دنبال دارد، هزینه‌هایی که برای کشوری مثل ایران با وجود منابع بسیار وسیع، صرفه و توجیه ندارد.
برای مثال در سال 1401 برای راه اندازی یک نیروگاه کوچک با توان بازدهی 10 کیلو وات چیزی حدود 85 تا 100 میلیون تومان پول برای خرید تجهیزات، نصب و راه‌اندازی، تعمیر و نگهداری در زمینی به مساحت 100 الی 200 متر نیاز است.
آمار سرانه مصرف انرژی تجدیدپذیر در ایران را اینجا بخوانید
راه حل دیگر و بهتر این است که در همه بخش‌ها در مصرف گاز صرفه‌جویی شود، اگر قیمت گاز به حد قابل قبول خود تعالی پیدا کند، هم از راه درآمد آن می‌توان زیرساخت‌هایی برای حفظ انرژی در منازل و صنایع را فراهم کرد و هم با صرفه‌جویی بیشتر می‌توان سهم بیشتری از گاز به صادرات و درآمد دلاری اختصاص داد، به این ترتیب می‌شود هرگز شاهد قطع شدن گاز و به دنبال آن افزایش آلودگی هوا، قطع شدن مکرر برق، ضرر ده شدن صنایع، کمود کالای تولیدی و گرانش شدن آن و همچنین از بالا رفتن نرخ ارز جلوگیری کرد.
آمار بزرگترین تولیدکنندگان نفت جهان را اینجا بخوانید
