مردم ایران سالانه حدود 80 تا 100 هزار تن چای مصرف می کنند.
حدود 70 درصد نیاز مصرف چای از طریق واردات و تنها 30 درصد آن از طریق تولید داخل به دست می آید.
علت افزایش واردات در سال ١٤٠١ بدلیل اختلاف قیمت ارز نیمائی ٢٨٠٠٠ تومانی با ارز آزاد بالای ٥٠ هزار تومان بوده که تمایل واردکنندگان چای را برای واردات افزایش داده است.
بازار ناعادلانه و جولان چای‌های وارداتی در ویترین مغازه‌ها باعث کاهش تولید چای ایرانی شده است.
اکثر سود تجارت چای در ایران نصیب تجار می‌شود و کمترین سهم متعلق به چایکار و کارخانه‌دار است و همین مسئله سبب شده برخی کارخانه‌ها تعطیل یا باغ‌های چایکاری رها شوند.
کاهش تولید چای در ایران؛ افزایش واردات، تهدیدی برای کشاورزان
چای یکی از محصولات استراتژیک کشاورزی ایران محسوب می‌شود که هم از نظر اقتصادی و هم از نظر اشتغال‌زایی اهمیت ویژه‌ای دارد. با این حال، بررسی آمارهای منتشرشده توسط سازمان چای ایران نشان می‌دهد که طی سال‌های اخیر، تولید چای در کشور به میزان قابل توجهی کاهش یافته، در حالی که واردات این محصول روندی صعودی داشته است. این موضوع می‌تواند زنگ خطری جدی برای صنعت چای ایران و معیشت هزاران کشاورز باشد.
کاهش تولید چای در ایران؛ از ۴۰ هزار تن به ۲۶ هزار تن
طبق داده‌های موجود، تولید چای در ایران در سال ۱۳۸۵ ۴۰,۲۰۰ تن بوده است، اما در سال ۱۴۰۱ این مقدار به ۲۶,۱۷۱ تن کاهش پیدا کرده است. این کاهش بیش از ۳۵ درصدی نشان‌دهنده مشکلاتی است که تولیدکنندگان داخلی با آن روبه‌رو هستند.
عوامل متعددی در کاهش تولید چای نقش دارند که از جمله آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- افزایش هزینه‌های تولید و کمبود حمایت‌های دولتی
- بالا بودن هزینه‌های کارگری و نگهداری باغات چای
- افزایش واردات و عدم حمایت از تولید داخلی
- مشکلات آب و تغییرات اقلیمی که بر عملکرد باغات تأثیر گذاشته است
- کمبود تسهیلات و اعتبارات مالی برای چای‌کاران
صادرات چای نیز کاهش یافته است
بررسی میزان صادرات چای ایرانی نشان می‌دهد که در سال ۱۳۸۵ ایران ۴۷ هزار تن چای صادر کرده است، اما این مقدار در سال ۱۴۰۱ به ۳۶,۷۵۳ تن کاهش یافته است. این کاهش نشان‌دهنده چالش‌های متعددی از جمله کاهش تولید داخلی، افزایش قیمت تمام‌شده و رقابت سخت در بازارهای جهانی است.
چای ایرانی به دلیل کیفیت بالا، پتانسیل خوبی برای صادرات دارد، اما کاهش میزان تولید و افزایش هزینه‌های فرآوری باعث شده که صادرات آن نیز روند نزولی پیدا کند.
واردات چای؛ افزایش شدید به ضرر تولید داخلی
در حالی که تولید و صادرات چای در ایران کاهش یافته، آمارها نشان می‌دهد که واردات چای با جهشی بی‌سابقه همراه بوده است. در سال ۱۳۸۵ میزان واردات چای ۳۱,۹۰۰ تن بوده، اما این رقم در سال ۱۴۰۱ به ۱۰۹,۹۳۷ تن افزایش یافته است. این رشد بیش از ۲۴۰ درصدی واردات نه‌تنها تولیدکنندگان داخلی را تحت فشار قرار داده، بلکه وابستگی کشور به واردات را افزایش داده است.
واردات بی‌رویه چای زمینه را برای سودجویی دلالان و واسطه‌ها فراهم کرده است، در حالی که چای‌کاران داخلی با مشکلات زیادی در فروش محصولات خود مواجه‌اند. این روند می‌تواند باعث تعطیلی تدریجی باغات چای و افزایش بیکاری در این بخش شود.
چرا واردات چای افزایش یافته است؟
۱. سود بالای واردات برای دلالان و تجار
واردکنندگان و دلالان، به دلیل قیمت پایین‌تر چای خارجی و نبود محدودیت‌های جدی، تمایل بیشتری به واردات دارند. از سوی دیگر، برخی از چای‌های وارداتی به صورت مخلوط با چای داخلی به بازار عرضه می‌شوند که به ضرر کشاورزان ایرانی است.
۲. کاهش حمایت دولت از تولیدکنندگان داخلی
بسیاری از کشاورزان و تولیدکنندگان داخلی به دلیل عدم حمایت‌های مالی و عدم وجود سیاست‌های حمایتی، توان رقابت با چای‌های وارداتی را ندارند.
۳. افزایش هزینه‌های تولید داخلی
بالا رفتن هزینه‌های کارگری، کود و سموم کشاورزی باعث شده که هزینه تمام‌شده تولید چای ایرانی افزایش یابد، در حالی که چای‌های وارداتی با قیمت پایین‌تر در بازار عرضه می‌شوند.
- عدم برنامه‌ریزی برای توسعه صادرات
کاهش صادرات چای ایرانی نشان می‌دهد که هنوز برنامه‌ریزی جامعی برای توسعه بازارهای بین‌المللی و بازاریابی صحیح محصولات ایرانی وجود ندارد.
راهکارهای پیشنهادی برای نجات صنعت چای ایران
🔹 کنترل واردات و وضع تعرفه‌های حمایتی
دولت باید با وضع تعرفه‌های مناسب بر روی واردات چای، از تولید داخلی حمایت کند و مانع از ورود بی‌رویه چای‌های خارجی شود.
🔹 حمایت از چای‌کاران داخلی و ارائه تسهیلات مالی
ارائه وام‌های کم‌بهره، حمایت از نوسازی باغات چای و کاهش هزینه‌های تولید می‌تواند به افزایش تولید داخلی کمک کند.
🔹 توسعه صادرات و بازاریابی چای ایرانی در بازارهای بین‌المللی
سرمایه‌گذاری در بازاریابی و تبلیغات برای افزایش سهم ایران در بازار جهانی چای می‌تواند به افزایش درآمد تولیدکنندگان داخلی کمک کند.
🔹 افزایش بهره‌وری و بهبود کیفیت چای ایرانی
اصلاح شیوه‌های برداشت، فرآوری مدرن‌تر و بسته‌بندی مناسب‌تر می‌تواند ارزش افزوده بیشتری برای چای ایرانی ایجاد کند.
🔹 جلوگیری از فعالیت واسطه‌ها و دلالان
با نظارت بیشتر بر بازار چای و ایجاد زنجیره تأمین مستقیم بین کشاورزان و مصرف‌کنندگان، می‌توان سود حاصل از فروش را به تولیدکنندگان داخلی رساند.
نتیجه‌گیری
کاهش تولید چای در ایران در کنار افزایش بی‌رویه واردات، زنگ خطری برای صنعت چای کشور و معیشت هزاران کشاورز محسوب می‌شود. در حالی که چای ایرانی از کیفیت بالایی برخوردار است، اما نبود حمایت‌های کافی، افزایش هزینه‌های تولید و رقابت با محصولات خارجی، آن را در موقعیت دشواری قرار داده است. اگر این روند ادامه یابد، ممکن است در آینده نزدیک صنعت چای ایران با بحران‌های جدی‌تری روبه‌رو شود.
برای حفظ و توسعه این صنعت، ضروری است که دولت سیاست‌های حمایتی مؤثرتری اجرا کند، واردات کنترل شود و شرایط برای تولیدکنندگان داخلی بهبود یابد. در غیر این صورت، واردات گسترده و سیاست‌های نادرست می‌توانند به مرور زمان چای ایرانی را از بازار حذف کنند و وابستگی کشور به محصولات خارجی را افزایش دهند.
اینفوگرافیک‌های مرتبط:
ایران دومین قدرت تجارت دریایی در خاورمیانه!
سالانه چند نفر وام دانشجویی دریافت می‌کنند؟
