آمار تورم
تورم یک پدیده اقتصادی است که با افزایش عمومی قیمت‌ها و کاهش ارزش پول همراه است. در واقع، تورم به افزایش نسبی در سطح عمومی قیمت‌ها و خدمات در یک دوره زمانی خاص اطلاق می‌شود. این امر به این معناست که همه چیز، از کالاهای مصرفی گرفته تا خدمات، گران‌تر می‌شود و پاره‌ای از ارزش پول از بین می‌رود. در این مقاله از آمارفکت؛ مرجع آمار رسمی، آمار تورم در ایران و همچنین آمار تورم در کشورهای جهان را مورد بررسی قرار می‌دهیم.
برای مشاهده نمودار “نرخ تورم در ایران” کلیک کنید.
تورم معمولاً ناشی از عوامل مختلفی است، از جمله:
- افزایش نرخ نقدینگی: افزایش میزان پول در چرخه اقتصادی ممکن است منجر به افزایش آمار تورم شود. زیرا با افزایش میزان پول در دسترس، افراد به دلیل داشتن مقدار پول بشتر، ممکن است بخواهند مصرف خود را افزایش دهند و این افزایش تقاضا می‌تواند به افزایش آمار تورم منجر شود.
- کاهش ارزش پول: وقوع تورم ممکن است ناشی از کاهش ارزش پول باشد. این امر زمانی اتفاق می‌افتد که تقاضا برای ارز کمتر می‌شود و ارزش پول کاهش می‌یابد.
- افزایش هزینه‌های تولید: افزایش هزینه‌های تولید می‌تواند باعث افزایش قیمت محصولات و خدمات شود. این امر ممکن است ناشی از افزایش هزینه‌های مواد اولیه، نیروی کار یا هر گونه افزایش دیگر در هزینه‌های تولید باشد.
- اختلالات عرضه و تقاضا: تغییرات ناگهانی در عرضه و تقاضا نیز می‌تواند به افزایش آمار تورم منجر شود. اگر تقاضا بیشتر از عرضه باشد، افزایش آمار تورم احتمالی است.
تورم می‌تواند تأثیرات منفی بسیاری بر اقتصاد داشته باشد، از جمله افزایش هزینه‌های زندگی، کاهش ارزش پول، کاهش قدرت خرید افراد، و تشویش‌های اقتصادی در جامعه. برای مقابله با تورم، بسیاری از کشورها از ابزارهایی مانند سیاست‌های پولی، سیاست‌های مالی، و کنترل عرضه پول استفاده می‌کنند.
شاخص اقتصادی چیست
شاخص اقتصادی نشان‌دهنده وضعیت و تغییرات اقتصاد یک کشور یا منطقه است. این شاخص‌ها اطلاعاتی از جمله تولید ناخالص داخلی (تولید کلی کالا و خدمات در یک اقتصاد)، نرخ تورم، نرخ بیکاری، تجارت خارجی، مصرف، سرمایه‌گذاری و سایر عوامل مهم اقتصادی را دربرمی‌گیرد. شاخص‌های اقتصادی می‌توانند به عنوان ابزارهایی برای اندازه‌گیری و تحلیل عملکرد اقتصاد و تصمیم‌گیری‌های اقتصادی مورد استفاده قرار گیرند.
برخی از مهم‌ترین شاخص‌های اقتصادی عبارتند از:
- تولید ناخالص داخلی (GDP): نشان‌دهنده ارزش کلی کالاها و خدمات تولید شده در یک کشور در یک دوره زمانی خاص.
- نرخ تورم: درصد افزایش عمومی قیمت‌ها در یک دوره زمانی خاص.
- نرخ بیکاری: نسبت جمعیت بیکار به نیروهای کاری فعال.
- نرخ بهره: درصد بازده سرمایه گذاری.
- تراز تجاری: تفاوت بین صادرات و واردات یک کشور.
- شاخص قیمت منزل: نشان‌دهنده تغییرات قیمت مسکن.
- نرخ ارز: ارزش یک واحد پول کشور نسبت به واحد پول دیگر.
- مصرف داخلی: مجموع مصرف خانوارها و نهادهای اقتصادی داخل یک کشور.
این شاخص‌ها به اقتصاددانان، سیاستمداران، و تصمیم‌گیرندگان اقتصادی کمک می‌کنند تا وضعیت اقتصاد را ارزیابی و سیاست‌های مناسب را برای تحریک یا کنترل اقتصاد اتخاذ کنند.
برای مشاهده نمودار “شاخص تورم در ایران” کلیک کنید.
ابرتورم چیست
ابرتورم برای توصیف یک نرخ تورم بسیار بالا یا نوعی تورم شدید استفاده شود. تورم به افزایش مستمر و عمومی در سطح قیمت‌ها و کاهش ارزش پول منجر می‌شود. اگر این پدیده به طور خاص به شدت تشدید شود، ممکن است از اصطلاح ابرتورم برای توصیف آن استفاده شود. این موضوع می‌تواند به مشکلات جدی اقتصادی منجر شود، از جمله افزایش ناپایدار نرخ تورم، کاهش قدرت خرید مردم، و ناپایداری در بازارهای مالی.
آمار تورم سال 1402
آمار تورم سال 1402 طبق آماری که آمارفکت از منابع معتبر مانند روزنامه جهان‌صنعت به دست آورده رو به افزایش است. در آخرین گزارش منتشر شده توسط مرکز آمار ایران، نرخ تورم ماهانه برای ماه آذر امسال، به نسبت به ماه‌های گذشته، به مرز ۳ درصد بازگشته است. همچنین، نرخ تورم سالانه و نرخ تورم نقطه به نقطه هر دو به بالای ۴۰ درصد افزایش یافته‌اند.
این افزایش به وضوح نشان‌دهنده عدم تأثیربخشی سیاست‌های دولت در کاهش آمار تورم است، زیرا نرخ تورم برای ششمین سال متوالی به بالای ۴۰ درصد افزایش یافته و به عنوان تورم بالارونده شناخته می‌شود.
تجربیات جهانی نشان می‌دهد که درصورت عدم موفقیت دولت‌ها در کنترل نرخ تورم بالای ۴۰ درصد، احتمال افزایش آن به سمت ابرتورم وجود دارد. در حوزه اقتصاد، اقتصاددانان تعریف می‌کنند که نرخ تورم بالاتر از ۱۰ درصد به عنوان ابرتورم شناخته می‌شود. این امر اهمیت مدیریت دقیق و مؤثر سیاست‌های پولی و مالی را بر جامعه نشان می‌دهد.
به اعتقاد این نشریه؛ دولت، با توجه به عدم رعایت بسیاری از ضوابط مورد نیاز در زمینه کنترل رشد نقدینگی، قادر به کاهش نرخ تورم نخواهد بود. برای مثال، کاهش نرخ رشد نقدینگی تنها زمانی به کاهش نرخ تورم منجر می‌شود که نرخ رشد پایه پولی از نرخ رشد نقدینگی کمتر باشد و تاکنون در دوره حاکمیت فعلی دولت، چنین پدیده‌ای رخ نداده است.
افزایش فاصله تورم دهک‌های درآمدی
تا آذر ماه امسال (1402)، تثبیت قیمت کالاهای اساسی و مصرفی با استفاده از منابع ارزی از بلاک آزاد شده، صورت گرفته و این اقدام، باعث تکیه زدن قیمت کالاها به ارز و نوسانات آینده شده است. با کاهش ذخایر خارجی بانک مرکزی به سطح پایین‌ترین حد ممکن، آینده قیمت‌های کالاهای وارداتی مورد ابهام قرار گرفته است.
آمار منتشرشده توسط مرکز آمار نشان می‌دهد که خانوارها بزرگ‌ترین گروه تحت فشار تورم ماهانه آذر بوده و نرخ تورم خانوار نسبت به سال گذشته با افزایش 4 و 44 صدم درصدی مواجه شده است. حتی با کاهش نیم‌درصدی در بازه زمانی یک‌ساله منتهی به آذر، نرخ تورم از هدف دولت برای دستیابی به تورم زیر ۴۰ درصدی برای سال جاری به‌طور قابل توجهی فاصله دارد. همچنین، نرخ تورم ماهانه برای خانوارها به ۹/۲ درصد افزایش یافته و بازگشت نرخ تورم به بالای ۳ درصد، انتظارات تورمی را تشدید می‌کند.
نرخ تورم ماهانه برای گروه‌های مصرفی نیز نشان می‌دهد که تورم در خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات ۱/۴ درصد بوده و سپس گروه‌های کالاهای غیرخوراکی و خدمات، با رشد تورم ۳/۲ درصدی روبه‌رو بوده‌اند. فاصله تورم و دامنه تاثیر بر دهک‌های درآمدی مختلف نیز به ۱/۴ درصد افزایش یافته و این اختلاف برای دهک اول درآمدی ۹/۴۱ درصد و برای دهک دهم درآمدی ۴۶ درصد بوده است. شاخص بهای مصرف‌کننده CPI نیز به ۲۱۷ رسیده و این افزایش نشان‌دهنده قدرت کمتر این شاخص نسبت به شاخص محاسباتی مرکزی است.
گرانی مواد خوراکی در سال 1402
تا پایان آذر ماه امسال، در گروه کالایی نان و غلات، که جزء گروه‌های پرمصرف محسوب می‌شود، نرخ تورم ماهانه کمتر از میانگین کل تورم بوده است. بیشترین افزایش قیمت در این گروه به شیرینی خشک با ۷/۱ درصد و رشته آش با ۶/۱ درصد افزایش مرتبط بوده است، در حالی که برنج ایرانی درجه یک با ۷/۱ درصد کاهش، بیشترین کاهش قیمت را تجربه کرده است.
در گروه گوشت‌ها و فرآورده‌های جانبی، افزایش بیشترین نرخ تورم مرتبط با مرغ ماشینی بوده و با رشد ۳/۸ درصد، در سه سال اخیر به شکل ماهانه بی‌سابقه محسوب می‌شود. در گروه لبنیات، تخم‌مرغ و روغن، شیرخشک با نرخ رشد تورمی ۶/۲ درصد، پرچمدار افزایش قیمت بوده و تخم‌مرغ ماشینی و کره پاستوریزه نیز با افزایش به ترتیب ۳/۲ و ۵/۱ درصد، بیشترین افزایش قیمت را در این گروه نشان داده‌اند.
در گروه میوه‌ها و خشکبار، با فرارسیدن شب یلدا، هندوانه با نرخ تورم ۶/۸۶ درصد، بدترین عملکرد تورمی را ثبت کرده و خربزه، انار و موز نیز افزایش‌های قابل توجهی داشته‌اند. در گروه سبزیجات و حبوبات، گوجه‌فرنگی با افزایش ۹/۶۸ درصد به عنوان پرچمدار تورم در این گروه محسوب می‌شود و فلفل‌دلمه‌ای با کاهش ۸/۴ درصد، بیشترین کاهش قیمت را نشان داده است. در گروه قند، شکر، آشامیدنی‌ها و سایر خوراکی‌ها، چای بسته‌ای خارجی با افزایش ۵/۲ درصد، پرچمدار افزایش قیمت بوده و شکر با کاهش ۴/۰ درصد، بیشترین کاهش قیمت را تجربه کرده است.
تورم ماهانه آذر به عنوان بالاترین رکود تورم ماهانه در سال جاری تاکنون ثبت شده است، که با توجه به شرایط نامساعد امحای نقدینگی و کاهش نسبت ذخایر خارجی، نشان‌دهنده عدم بهبود قابل توجه در شرایط تورمی کشور است. این وضعیت می‌تواند باعث افزایش فقر و نارضایتی عمومی از سیاست‌های اقتصادی شود و دولت باید تا فرصت کافی در اختیار دارد، دست به تحولات بنیادین در حوزه سیاست‌های پولی بزند.
آمار تورم در ایران
آمار تورم در ایران از سال 1314 به ثبت رسیده است. در این آمار، تورم سالانه ایران در سال 1314 برابر با 21/2 درصد ثبت شده است. در سال‌های 1324، 1325 و 1329 تورم منفی بوده است. طبق این آمار بالاترین نرخ تورم سالانه در ایران برای سال 1320 برابر با 49/5 درصد بوده است. تورم ایران از سال 1398 تا 1401 پایین‌تر از 40 درصد نیامده است.
جدول تورم ایران در سال‌های مختلف که توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران منتشر شده به شرح زیر است:
| سال | نرخ تورم |
| ۱۴۰۱ | ۴۶.۵ |
| ۱۴۰۰ | ۴۶.۲ |
| ۱۳۹۹ | ۴۷.۱ |
| ۱۳۹۸ | ۴۱.۲ |
| ۱۳۹۷ | ۳۱.۲ |
| ۱۳۹۶ | ۹.۶ |
| ۱۳۹۵ | ۹.۰ |
| ۱۳۹۴ | ۱۱.۹ |
| ۱۳۹۳ | ۱۵.۶ |
| ۱۳۹۲ | ۳۴.۷ |
| ۱۳۹۱ | ۳۰.۵ |
| ۱۳۹۰ | ۲۱.۵ |
| ۱۳۸۹ | ۱۲.۴ |
| ۱۳۸۸ | ۱۰.۸ |
| ۱۳۸۷ | ۲۵.۴ |
| ۱۳۸۶ | ۱۸.۴ |
| ۱۳۸۵ | ۱۱.۹ |
| ۱۳۸۴ | ۱۰.۴ |
| ۱۳۸۳ | ۱۵.۲ |
| ۱۳۸۲ | ۱۵.۶ |
| ۱۳۸۱ | ۱۵.۸ |
| ۱۳۸۰ | ۱۱.۴ |
| ۱۳۷۹ | ۱۲.۶ |
| ۱۳۷۸ | ۲۰.۱ |
| ۱۳۷۷ | ۱۸.۱ |
| ۱۳۷۶ | ۱۷.۳ |
| ۱۳۷۵ | ۲۳.۲ |
| ۱۳۷۴ | ۴۹.۴ |
| ۱۳۷۳ | ۳۵.۲ |
| ۱۳۷۲ | ۲۲.۹ |
| ۱۳۷۱ | ۲۴.۴ |
| ۱۳۷۰ | ۲۰.۷ |
| ۱۳۶۹ | ۹.۰ |
| ۱۳۶۸ | ۱۷.۴ |
| ۱۳۶۷ | ۲۸.۹ |
| ۱۳۶۶ | ۲۷.۷ |
| ۱۳۶۵ | ۲۳.۷ |
| ۱۳۶۴ | ۶.۹ |
| ۱۳۶۳ | ۱۰.۴ |
| ۱۳۶۲ | ۱۴.۸ |
| ۱۳۶۱ | ۱۹.۲ |
| ۱۳۶۰ | ۲۲.۸ |
| ۱۳۵۹ | ۲۳.۵ |
| ۱۳۵۸ | ۱۱.۴ |
| ۱۳۵۷ | ۱۰.۰ |
| ۱۳۵۶ | ۲۵.۱ |
| ۱۳۵۵ | ۱۶.۶ |
| ۱۳۵۴ | ۹.۹ |
| ۱۳۵۳ | ۱۵.۵ |
| ۱۳۵۲ | ۱۱.۲ |
| ۱۳۵۱ | ۶.۳ |
| ۱۳۵۰ | ۵.۵ |
| ۱۳۴۹ | ۱.۵ |
| ۱۳۴۸ | ۳.۶ |
| ۱۳۴۷ | ۱.۵ |
| ۱۳۴۶ | ۰.۸ |
| ۱۳۴۵ | ۰.۸ |
| ۱۳۴۴ | ۰.۳ |
| ۱۳۴۳ | ۴.۵ |
| ۱۳۴۲ | ۱.۰ |
| ۱۳۴۱ | ۰.۹ |
| ۱۳۴۰ | ۱.۶ |
| ۱۳۳۹ | ۷.۹ |
| ۱۳۳۸ | ۱۳.۰ |
| ۱۳۳۷ | ۱.۰ |
| ۱۳۳۶ | ۴.۴ |
| ۱۳۳۵ | ۸.۸ |
| ۱۳۳۴ | ۱.۷ |
| ۱۳۳۳ | ۱۵.۹ |
| ۱۳۳۲ | ۹.۲ |
| ۱۳۳۱ | ۷.۲ |
| ۱۳۳۰ | ۸.۳ |
| ۱۳۲۹ | -۱۷.۲ |
| ۱۳۲۸ | ۲.۳ |
| ۱۳۲۷ | ۱۱.۱ |
| ۱۳۲۶ | ۶.۶ |
| ۱۳۲۵ | -۱۱.۵ |
| ۱۳۲۴ | -۱۴.۴ |
| ۱۳۲۳ | ۲.۷ |
| ۱۳۲۲ | ۱۱۰.۵ |
| ۱۳۲۱ | ۹۶.۲ |
| ۱۳۲۰ | ۴۹.۵ |
| ۱۳۱۹ | ۱۳.۸ |
| ۱۳۱۸ | ۸.۰ |
| ۱۳۱۷ | ۸.۸ |
| ۱۳۱۶ | ۲۱.۲ |
رتبه ایران در نرخ تورم جهان
طبق آماری که آمارفکت از شبکه اطلاع رسانی طلا، سکه و ارز به دست آورده؛ در رتبه بندی آخرین آمار مربوط به نرخ تورم سالانه کشورهای جهان ایران در رده دهمین کشور پرتورم جهان است، طبق این آمار در سال 1402 (از آغاز تا کنون) برابر با 39.2 درصد ثبت شده است. در این رتبه بندی کنگو با 42.5 درصد نهمین کشور و سورینام با 38.7 درصد یازدهمین کشور هستند.
در این آمار، لبنان با 212 درصد تورم، بیشترین نرخ تورم را در جهان دارد. جدول رتبه بندی تورم کشورهای جهان به شرح زیر است.
| کشور | آخرین |
| لبنان | 212 |
| آرژانتین | 211 |
| ونزوئلا | 190 |
| سوریه | 79.1 |
| ترکیه | 64.77 |
| سودان | 63.3 |
| سیرا لئون | 54.2 |
| کنگو | 42.5 |
| ایران | 39.2 |
| سورینام | 38.7 |
| کوبا | 34.13 |
| مصر | 33.7 |
| مالاوی | 33.1 |
| پاکستان | 29.66 |
| میانمار | 28.58 |
| اتیوپی | 28.3 |
| نیجریه | 28.2 |
| زیمبابوه | 26.5 |
| لائوس | 24.37 |
| غنا | 23.2 |
| هائیتی | 22.2 |
| بوروندی | 20.38 |
| آنگولا | 20.01 |
| گامبیا | 18.4 |
| سائوتومه و پرنسیپ | 16.6 |
| وانواتو | 14.4 |
| زامبیا | 13.1 |
| لیبریا | 11.7 |
| فلسطین | 11.4 |
| قزاقستان | 9.8 |
| بنگلادش | 9.49 |
| آذربایجان | 9.4 |
| کلمبیا | 9.28 |
| تیمور شرقی | 9 |
| الجزایر | 8.9 |
| ازبکستان | 8.8 |
| ماداگاسکار | 8.2 |
| تونس | 8.1 |
| گینه | 7.94 |
| مغولستان | 7.9 |
| ایسلند | 7.7 |
| صربستان | 7.6 |
| اریتره | 7.5 |
| روسیه | 7.4 |
| سومالی | 7.06 |
| جمهوری چک | 6.9 |
| قرقیزستان | 6.9 |
| نیجر | 6.83 |
| لسوتو | 6.8 |
| رومانی | 6.61 |
| کنیا | 6.6 |
| رواندا | 6.4 |
| اسلواکی | 6.26 |
| جامائیکا | 6.2 |
| لهستان | 6.1 |
| ترکمنستان | 5.9 |
| بلاروس | 5.8 |
| سوئد | 5.8 |
| هندوستان | 5.69 |
| نیکاراگوئه | 5.65 |
| اتریش | 5.6 |
| نیوزلند | 5.6 |
| آفریقای جنوبی | 5.5 |
| مجارستان | 5.5 |
| استرالیا | 5.4 |
| بلغارستان | 5.4 |
| نامیبیا | 5.31 |
| موزامبیک | 5.3 |
| هندوراس | 5.19 |
| اروگوئه | 5.11 |
| اوکراین | 5.1 |
| فیجی | 5.1 |
| سوازیلند | 5 |
| گینه استوایی | 5 |
| نپال | 4.95 |
| مونته نگرو | 4.8 |
| نروژ | 4.8 |
| مکزیک | 4.66 |
| برزیل | 4.62 |
| بوتان | 4.6 |
| کرواسی | 4.5 |
| باربادوس | 4.3 |
| اسلوونی | 4.2 |
| بلیز | 4.2 |
| مولداوی | 4.2 |
| گواتمالا | 4.18 |
| جزایر کیمن | 4.1 |
| آلبانی | 4 |
| استونی | 4 |
| سری لانکا | 4 |
| عراق | 3.98 |
| ایرلند | 3.9 |
| انگلستان | 3.9 |
| بوتسوانا | 3.9 |
| توگو | 3.9 |
| شیلی | 3.9 |
| فیلیپین | 3.9 |
| مالت | 3.9 |
| موریس | 3.9 |
| کویت | 3.8 |
| گینه بیسائو | 3.8 |
| آلمان | 3.7 |
| پاراگوئه | 3.7 |
| تاجیکستان | 3.7 |
| ساحل عاج | 3.7 |
| فرانسه | 3.7 |
| سنگاپور | 3.6 |
| مقدونیه | 3.6 |
| مراکش | 3.6 |
| ویتنام | 3.58 |
| جمهوری دومینیکن | 3.57 |
| لوکزامبورگ | 3.51 |
| یونان | 3.5 |
| ایالات متحده | 3.4 |
| فنلاند | 3.3 |
| امارات متحده عربی | 3.28 |
| پرو | 3.24 |
| کره جنوبی | 3.2 |
| اسپانیا | 3.1 |
| کانادا | 3.1 |
| تانزانیا | 3 |
| منطقه یورو | 2.9 |
| برمودا | 2.8 |
| جزایر سلیمان | 2.8 |
| جزایر فارو | 2.8 |
| ژاپن | 2.8 |
| تایوان | 2.71 |
| پورتوریکو | 2.7 |
| کامبوج | 2.7 |
| گابن | 2.7 |
| اندونزی | 2.61 |
| اوگاندا | 2.6 |
| جیبوتی | 2.6 |
| هنگ کنگ | 2.6 |
| کوزوو | 2.3 |
| باهاما | 2.2 |
| مالدیو | 2.13 |
| بولیوی | 2.12 |
| گویان | 2.02 |
| پاناما | 2.01 |
| چاد | 1.9 |
| لیبی | 1.8 |
| بوسنی و هرزگوین | 1.71 |
| آروبا | 1.7 |
| سوئیس | 1.7 |
| عربستان سعودی | 1.7 |
| لیختن اشتاین | 1.7 |
| قبرس | 1.64 |
| جمهوری آفریقای مرکزی | 1.63 |
| مالزی | 1.5 |
| کشور پرتغال | 1.42 |
| پاپوآ گینه نو | 1.41 |
| اکوادور | 1.35 |
| بلژیک | 1.35 |
| کیپ ورد | 1.3 |
| موریتانی | 1.3 |
| قطر | 1.29 |
| اردن | 1.27 |
| السالوادور | 1.23 |
| لیتوانی | 1.2 |
| هلند | 1.2 |
| ماکائو | 1.16 |
| ترینیداد و توباگو | 1.1 |
| کومور | 1.1 |
| سنگال | 0.8 |
| سودان جنوبی | 0.8 |
| دانمارک | 0.7 |
| کالدونیای جدید | 0.7 |
| ارمنستان | 0.6 |
| عمان | 0.6 |
| لتونی | 0.6 |
| ایتالیا | 0.59 |
| بورکینافاسو | 0.5 |
| بنین | 0.4 |
| گرجستان | 0.4 |
| برونئی | 0.2 |
| مالی | 0 |
| چین | -0.3 |
| بحرین | -0.4 |
| تایلند | -0.83 |
| کاستاریکا | -1.78 |
| سیشل | -2.71 |
| افغانستان | -8 |
| کامرون | -16.91 |
