قطار چگونه وارد ایران شد؟
آمار مسافران قطار در ایران نشان دهنده اعتماد مسافران به این وسیله نقلیه عمومی است اما آیا میدانیم این وسیله محبوب از کجا آماده است؟ شاید در روزهایی که جورج استیونسن بر روی وسیلهای نو در سالهای قبل از 1825 کار میکرد هرگز تصور نمیکرد که روزی این وسیطه آنچنان همهگیر شود که در سراسر جهان استفاده از آن رایج شود. وی برای اولین بار در سال 1825 دو شهر از انگلستان را به وسیله قطار به یکدیگر متصل کرد.
دعوا بر سر قطار ایران
از دوران قاجار تلاش برای تجهیز ایران به قطار و راه آهن شروع شد، اما همانطور که تاریخ ایران سراسر فراز و نشیب و درگیر سیاستهای خارجی بوده است؛ راه آهن نیز از این موضوع بینصیب نماند و ورودش به ایران همراه با روزگاری بود که میان قدرتها دعوا بود که آیا ایران باید راه آهن داشته باشد یا نه!
علی رغم تلاشهای بسیار زیاد دولت ایران در آن زمان برای انتقال این تکنولوژی به ایران، هیچ پیشرفتی حاصل نمیشد زیرا قدرتهای جهان بر سر راه این انتقال سنگ اندازی میکردند. تا اینکه اروپاییها برای درسترسی به منابع و منافع خودشان تصمیم گرفتند خط آهنی از خلیج فارس تا عثمانی بسازند، اما این تصمیم با شکست رو به رو شد.
قدم دوم را آلمانیها برداشتند و اقدام به ساخت راه آهن از آنکارا تا خلیج فارس کردند که در نهایت این اقدام با مخالفت قدرتهای جهان رو به رو و لغو شد. در این آشوب سیاسی، روسیه تصمیم به ساخت خط ریلی از شمال تا جنوب ایران گرفت، در آن زمان ناصرالدین شاه قاجار که خود را بین انگلستان و روسیه گرفتار میدید، برای ساخت این راه آهن به آلمانیها پناه برد و از آنها خواست تا راه آهن ایران را بسازند.
برای مطالعه مقاله “آمار گردشگری و سفرهای نوروزی در ایران و جهان” کلیک کنید.
اولین راه آهن ایران در کدام مسیر بود؟
این تصمیم ایران باعث ایجاد مثلث جنگی میان سه کشور قدرتمند آن دوران یعنی روسیه، انگلیس و آلمان شد. با بالا گرفت دعوای قدرتها بر سر رقابت در احداث راه آهن در ایران، بلژیک توانست برگ برنده را در دست بگیرد و اولین خط ریل ایران را در سال 1888 میلادی مقارن با 1261 هجری شمسی در مسیر شهر ری تا تهران (خط آهن حضرت عبدالعظیم(ع)) را بسازد.
به این ترتیب اولین راه آهن ایران در تهران ساخته شد و برای اولین بار قطار یا همان ماشین دودی در این شهر شروع به حرکت کرد.
اولین قطار شهری ایران دارای دو ایستگاه بود، اولین ایستگاه در تهران حوالی خیابان دروازه خراسان و بوستان کوثر فعلی و دومین ایستگاه که ایستگاه پایانی بود رو به روی حرم حضرت عبدالعظیم(ع) قرار داشت، در آن روزگار مردم به ایستگاه “گار” میگفتند که در زبان فرانسوی به منعی ایستگاه است.
ماشین دودی شهر ری چقدر موفق بود؟
بدون هیچ دلیل خاصی، وقتی تراموا به حرکت در میآمد کودکان تهرانی به آن سنگ و خاشاک پرتاب میکردند! در حقیقت ماجرای ماشین دودی در ایران چندان موفقیتآمیز نبود و در نهایت باعث ورشکسستگی شرکت بلژیکی شد و تراموا نیز به بایگانی تاریخ ایران پیوست.
تحقق رویای دیرینه
سالها بعد در مسیرهای بوشهر – برازجان، تبریز – جلفا و زاهدان – میرجاوه خطوط ریلی دیگری ساخته شد تا اینکه در سال 1306 در زمان رضا شاه، رویای دیرینه راه آهن سراسری به وقوع پیوست، کلنگ این پروژه را آلمانها به زمین زدند و یک شرکت آمریکایی به نام بونس مسئول نقشه کشی و طراحی آن بود.
هزینههای سنگین این طرح از طریق قند، چای، شکر و مالیات آنها تامین شد و در سال 1317 راه آهن سراسری ایران تکمیل شد. این خط آهن دو بندر امام خمینی و ترکمن را در جنوب و شمال ایران بهم متصل کرده است.
آمار مسافت طی شده توسط مسافران حمل و نقل هوایی بین المللی
دوران طلایی راه آهن ایران و جنگ جهانی
دوران جنگ جهانی اول را میتوان دوران طلایی راه آهن نامید، در این دوران خطوط بسیار زیادی در ایران در حال ساخت بودند که با آغاز جنگ متوقف شدند و تا سالها بلاتکلیف ماندند تا زمانی که جنگ به پایان رسید.
پس از آن خط آهن گرمسار – مشهد احداث شد که به دلیل مصادف شدن با جنگ جهانی اول، ساخت آن بسیار طولانی شد و در سال 1335 به بهره برداری رسید. همزمان با این خط، مسیر تهران – تبریز شروع به ساختن شد و در طی 4 سال ساخت ریلها و جایگذاری آن تمام شد اما زمانی که ریل به سمت نیانه پیش میرفت جنگ آغاز شد و این خط نیز در سال 1335 به بهره برداری رسید.
خط تهران – قم نیز از این اوضاع بی نصیب نماند، ساختن این خط در سال 1317 آغاز شد و در بین راه به دلیل جنگ جهانی، در کار وقفه افتاد، پس از پایان جنگ کار این خط در سال 1330 به پایان رسید و در سال 1326 ریل گذاری قم – کاشان آغاز شد که در طی دو سال کار ریل گذاری به پایان رسید و بهره برداری از آن آغاز شد.
تا زمان انقلاب اسلامی در ایران، خطوط زیادی به راه آهن ایران اضافه شد، خطوط مهمی مانند تهران – مشهد، بندر ترکمن – گرگان، بادرود – اصفهان و کرمان – زرند.
برای مشاهده آمار حوزه حمل و نقل کلیک کنید.
آمار خطوط ریلی پس از انقلاب
پس از انقلاب اسلامی، ساخت خطوط راه آهن ادامه پیدا کرد ، یکی از مهمترین اقداماتی که پس از انقلاب برای خطوط آهن ایران انجام شد، برقی کردن این خطوط بود، در این پروژه که در طی یک قرارداد بین ایران و روسیه بسته شده بود، 5 سال زمان صرف برقی شدن راه آهن ایران شد و نهایتاً در سال 1361 این پروژه به نتیجه نهایی رسید و حمل و نقل در ایران بهصرفهتر و سریعتر شد.
اکنون در مسیرهای تهران به مشهد، اصفهان، اهواز، تبریز، بندرعباس و یزد از قطارهای برقی استفاده میشود. در سالهای اخیر با ورود قطارهای مدرن و اعطای ستاره به قطارها بر اساس خدمات و کیفیت آنها، تلاش برای ارائه خدمات بیشتر و باکیفیتتر بیشتر شده است. این امتیازها از یک ستاره؛ کمترین امتیاز تا پنج ستاره؛ بیشترین امتیا، گسترده شده است.
امروز تهیه بلیط قطار کار بسیار راحتی شده که با مراجعه به سایتهای خرید تور مسافرتی میتوان به سادگی بلیط قطار را خرید، در ایران بیشترین فروش بلیط قطار مربوط به بلیط قطار مشهد و تهران است.
مزایا و معایب سفر با قطار
از معایب سفر با قطار میتوانیم به موارد زیر اشاره کنیم.
- سرعت پایین
- رعایت نچندان مطلوب بهداشت در برخی از سرویسهای بهداشتی
- قرارگیری ترمز خطر در ارتفاع پایین
- سر و صدای زیاد در حرکت برخی قطارها
همچنین به مزایای سفر با قطار نیز در ادامه اشاره شده است.
- استقرار راه آهن در مرکز اکثر شهرهای ایران
- برنامه ریزی دقیق
- عدم محدودیت در بار
- سفر سبز و بدون آلودگی زیاد محیط زیست
- حضور پزشک در قطار
- راحت بودن سفر
- سرگرم شدن
- خواب راحت
- امنیت
- عدم خستگی زیاد
- امکانات رایگان
- امکان تهیه راحت بلیط
- تهویه مطلوب
آمار مسافران قطار در ایران
هم اکنون شبکه ریلی استاندارد ایران حدود 134337 کیلومتر است و یکی از بهترین و ایمنترین انتخابها برای مسافرت و طی کردن مسافتهای طولانی استفاده از قطار است. ناوگان ریلی و عمومی کشور با گستردگی سراسری در استانها و بین استانها توانسته شبکهای را برای مسافران محیا کند که مسافران به هر نقطه از کشور که میخواهند به سادگی سفر کنند.
در سالهای اخیر با توجه به نوسانات قیمت بلیت هواپیما و بهصرفه نبودن مصرف بنزین برای جا به جایی، مسافرت با قطار مورد استقبال مردم قرار گرفته است. با توجه به آمار مسافران جا به جا شده توسط راه آهن در سال 1374 تعداد 7294000000 مسافر بوده است این در حالی است که در سال 1397 این آمار به 15239000000 مسافر رسید.
برای مشاهده آماری که آمارفکت از طریق سایت آماری پژوهشکده آکسفورد به دست آورده است روی ” آمار مسافران قطار در ایران ” کلیک کنید.