آمار زلزله
آمار زلزله‌های ویرانگر در جهان نشان می‌دهد که سالانه حدود 50 هزار زلزله بزرگ در سراسر زمین رخ می‌دهد. از میان این زمین لرزه‌ها، برخی از آنها در نزدیکی مناطق مسکونی رخ می‌دهد که این زلزله‌ها خرابی‌ها و خسارات قابل توجهی به بار می‌آورند. به طور متوسط در سال یک زلزله به مناطق مسکونی بسیار نزدیک است و خسارات جبران ناپذیری را به جای می‌گذارد.
آمار زلزله در ایران
طبق آماری که آمارفکت از پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله به دست آورده است؛ در اسناد تاریخی ایران به زلزله‌های مهیبی مانند زلزله 2 دی 235 هجری شمسی در دامغان اشاره شده است.
طبق اسناد تاریخی ایران، مهیب‌ترین زلزله ایران در سال 272 ه.ش در اردبیل رخ داده است که حدود 150 هزار کشته به‌جای گذاشته، طبق یافته‌های زمین‌شناسی و بررسی ابعاد لایه‌های زمین، تخمین زده شده که این زلزله حدود 8.7 ریشتر قدرت داشته است، این بزرگ‌ترین زلزله ثبت شده در تاریخ ایران است.
طبق این آمار تا کنون در ایران 90 مورد زلزله مهیب رخ داده است که اولین مورد آن در سال 235 ه.ش و آخرین مورد در سال 1401 در خوی بوده است.
بخشی از آمار قدیمی‌ترین زلزله‌های ایران به این صورت است:
| مکان | روز | ماه | سال | ریشتر | کشته |
| قومس دامغان | 2 | دی | 235 | 7.9 | 200000 |
| اردبیل | 8 | فروردین | 272 | 8.7 | 150000 |
| ری-طالقان | 4 | اسفند | 336 | 7.7 | بسیار زیاد |
| زور | 27 | آبان | 605 | 6.5 | مجهول |
| مکران باختری | 29 | بهمن | 861 | 7.7 | مجهول |
| مازندران – گیلان | 24 | مرداد | 864 | 7.2 | 78 |
| شرق قائن | 26 | بهمن | 927 | 6.7 | 3000 |
| طالقان | 1 | اردیبهشت | 987 | 7.6 | مجهول |
| دهخوارقان – تبریز | 17 | بهمن | 1019 | 6.8 | 1200 |
| لاهیجان | 15 | بهمن | 1056 | 6.5 | مجهول |
برای دریافت جدول کامل و جزئیات دقیق آمار زلزله‌های ایران از سال 235 هجری شمسی تا کنون روی دکمه زیر کلیک کنید.
کجا بیشتر زلزله رخ می‌دهد؟
زمین لرزه عمدتاًدر کمربند زلزله که در صفحات سراسر زمین وجود دارد، رخ می‌دهد. امروزه با بررسی صفحات زمین و انطباق آن با نقشه جهان، محل این کمربندها را مشخص کرده و مناطقی که احتمال رخ داد زلزله بیشتر از مناطق دیگر است را مشخص کرده اند.
مهم‌ترین کمربند زلزله‌ای جهان، کمربند اقیانوس آرام است، این کمربند زلزله‌ای مناطق وسیع ساحلی مانند ژااپن، نیوزلند، جزایل آلتوئی، گینه نو، آلاسکا و سواحل غربی و جنوبی آمریکا را در بر گرفته و بر آنها اثر می‌گذارد.
آمار مهم ترین بلایای طبیعی در سراسر جهان
فعالیت زمین لرزه‌ای در همه کمربندها به یک میزان نیست اما تخمین زده می‌شود که 80 درصد نیروی زمین لرزه‌ها از کمربند اقیانوس آرام تامین می‌شود. از آنجا که فعالیت این کمربند با فعالیت آتشفشانی همراه است، به حلقه آتش اقیانوس آرام نیز معروف شده است.
کمربند زلزله‌ای آلپید دومین کمربند معروف جهان است. این کمربند از شرق به مناطق مدیترانه تا ترکیه، جنوب ایران، پاکستان، هند و در انتها به کمربند اقیانوس آرام کشیده شده است. این کمربند حدود 15 درصد از انرژی زلزله‌های جهان را تامین می‌کند.
آمار کمک‌های بشر دوستانه دریافت شده توسط ایران
چرا زلزله رخ می‌دهد؟
در پاسخ به این که چرا زلزله می آید؟ باید گفت زلزله حاصل آزاد شدن ناگهانی انرژی در زیر سطح زمین است که به شکل‌های مختلف امکان رخ دادن دارد. از مهم‌ترین دلایل رخ دادن زلزله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کشش الاستیک
- گرانش
- واکنش‌های شیمیایی
- حرکت اجسام بسیار عظیم
- زمین لرزه ناشی از فعالیت‌های آتشفشان
- زلزله ناشی از فعالیت‌های انسانی
آمار آوارگان ایران براثر بلایای طبیعی
در بین دلایل رخ دادن زلزله، کشش الاستیک مهم‌ترین دلیل رخ دادن زلزله است، زیرا در طی این فرایند انرژی ذخیره می‌شود و با آزاد شدنش قدرت بسیار بالایی به وجود می‌آورد. به زلزله‌ای که بر اثر فرایند کشش الاستیک به وجود می‌آید زلزله تکتونیک نام داده‌اند.
آمار خسارت اقتصادی ناشی از زلزله
بر اساس یک نظریه، زلزله تکتونیکی زمانی که کشش در توده های سنگی بسیار متراکم شود، تا جایی که از تنش‌های ناشی از مقاومت سنگ‌ها بیشتر شود و نالگهان شکستگی به‌وجود آید، رخ می‌دهد. زمانی که سکشتگی ها به سرعت گسترش پیدا می‌کند صفحات زمین به حرکت در می‌آیند تا به جایی برسند که فشار کمتری وجود داشته باشد، این جا به جایی می‌تواند چند سانتیمتر تا چند متر باشد.
در هر بخشی ممکن است این حرکت از یک بار تا چندین بار تکرار شود، این تکرار حرکت‌ها در دوره‌های زمانی نامشخص رخ می‌دهد.
آمار امروز را در آمارفکت بخوانید
زمین لرزه ناشی از فعالیت‌های آتشفشان
زلزله آتشفشانی، زمین لرزه‌ای است که همراه با فعالیت آتشفشان رخ می‌دهد. انرژی ذخیره شده در زمین ممکن است به دلیل گرمایی که نتیجه فعالیت‌های آتشفشان است آزاد شود و یا انتشار گاز تحت فشار آزاد شود و زلزله را به وجود آورد. بین پراکندگی آتشفشان‌ها و رخ دادن زلزله‌های بزرگ مخصوصاً در مناطق کمربند اقانوس آرام، انطباق زیادی وجود دارد.
اما نکته حائز اهمیت این است که ممکن است زلزله رخ داده هیچ ارتباطی با آتشفشان نداشته باشد و نتیجه کشش الاستیک باشد، حتی در زلزله‌هایی که کانون آنها دقیقاً در زیر سازه کوه آتشفشان قرار گرفته است.
زمین لرزه‌های حاصل فعالیت‌های انسانی
زلزله ممکن است به دلیل دست بردن انسان در محیط زیست به وجود بیاید. مهم‌ترین فعالیت‌های انسانی که باعث ایجاد زلزله می‌شوند به شرح زیر است.
- تزریق مایعات در چاه‌های عمیق
- انفجارهای هسته‌ای بزرگ زیرزمینی
- حفاری معادن
- پر شدن مخازن بزرگ
- سد سازی
در این فعالیت‌ها اکثراً فعالیت‌های انسان باعث تحریک گسل‌ها، اعماف فشار به سنگ‌ها و گسل‌ها می‌شود و به دنبال آن زمین لرزه به وجود می‌آید.
آمار جانباختگان زلزله در ایران
آمار مرگ‌ومیر زلزله در ایران نشان می‌دهد که در سال ۱۷۲۷ شاهد بیشترین میزان مرگ‌ومیر ناشی از زلزله بوده‌ایم. در این سال ۷۷ هزار نفربر اثر زلزله فوت کرده‌اند. در سال ۱۹۰۹ دومین سال با بیشترین مرگ‌ومیر براثر زلزله را شاهد بوده‌ایم. ایران و همسایه شرقی‌اش ترکیه جزو کشورهایی با بیشترین میزان زلزله هستند.بر اساس آماری که آمارفکت از سایت ourworldindata به دست آورده است؛ در سه دهه اخیر شاهد دو زلزله با بیشترین کشته در ایران بوده‌ایم. زلزله اول مربوط به سال ۱۹۹۰ با ۵۰۰۴۲ کشته و زلزله دوم مربوط به سال ۲۰۰۳ با ۳۱۰۰۱ کشته بوده است. آمار تا سال ۲۰۱۷ ارائه‌شده است ازاین‌رو آمار زلزله خوی و تلفات آن را شامل نمی‌شود.
چرا زلزله ترکیه شدید و مرگبار بود؟
پروفسور جوانا فائوره واکر، سرپرست انستیتو کاهش خطرات و فجایع طبیعی در یونیورسیتی کالج لندن می‌گوید: آمار زلزله نشان می‌دهد که یکی از مرگبارترین زلزله‌ها بوده است و در میان ۴ زلزله مهیب ۱۰ سال گذشته فقط ۲ مورد از آنها به این شدت بوده است.
آمار آوارگان بلایای طبیعی در سراسر جهان
دو زلزله قوی به فاصله زمانی نزدیک به هم در منطقه مرزی ترکیه و سوریه رخ داد، ضمن قوی بودن زلزله که خود عاملی برای مرگبار بودن آن است؛ در منطقه زلزله آمده ترکیه حدود 200 سال بود که پیش از این زلزله رخ نداده، برای همین هیچ هشدار و آمادگی برای رخ دادن زلزله وجود نداشت، زلزله در ساعات آغازین روز در زمانی که مردم خواب بودند رخ داده و از همه مهم‌تر مستحکم نبودن سازه‌ها در منطقه به ویژه در سوریه باعث مرگبارتر شدن این زلزله‌ها شده است.
در روز 13 اوت سال 1822 یعنی دقیقاً 201 سال پیش، صفحات زمینی این منطقه زمین لرزه‌ای به بزرگی 7.4 ریشتر به وجود آورد که همان زمان نیز ویرانی‌های بسیاری به جای گذاشت، تنها در شهر حلب 700 نفر جان خود را از دست دادند.
می‌توانید نمودار آماری که آمارفکت از وبسایت آماری ourworldindata به دست آورده است را در “آمار زلزله در جهان؛ بیشترین زلزله در کدام کشورها رخ داده است” ببینید.
آخرین آمار دقیق از زلزله در ترکیه و سوریه
تا به این لحظه زمین لرزه در ترکیه و سوریه در مجموع به بیش از 27 هزار نفر رسیده است. به گفته منابع خبری، وضعیت در سوریه بحرانی است و با گذشت روزها، هنوز هیچگونه تجهیزات کمکی، حفاری و تیم امدادی به سوریه اعزام نشده‌اند.
- آمار مجروحان زلزله ترکیه و سوریه به 81 هزار و 711 نفر رسیده است.
- تا کنون تعداد ۱۶۲ کودک بی‌سرپرست از زیر آوار خارج شده اند.
- به گفته وزیر محیط زیست و سدسازی ترکیه ۱۲ هزار و ۱۴۱ ساختمان در زلزله تخریب شده یا آسیب دیده‌اند.
- تا کنون روزانه ۶۰ تا ۶۵ زمین‌لرزه در منطقه ثبت شده است.
- آمار کشته‌شدگان در ترکیه به گفته رئیس جمهور ترکیه به ۱۹ هزار و ۳۸۸ نفر و مجروحان به ۷۷ هزار و ۷۱۱ نفر رسیده است.
- تعداد ۹۷۵ نفر از جانباختگان در ترکیه مربوط به پناهجویان سوری است.
- در سوریه نیز 4037 نفر جان خود را از دست داده‌اند.
آمار زلزله‌های ویران کننده در جهان
شدیدترین زمین‌لرزه‌ای که تا کنون ثبت شده است؛ در سال 1960 در شیلی با بزرگی 9.5 ریشتر بوده است.
زمین لرزه‌ای به بزرگی 9.1 ریشتر در 26 دسامبر 2004 در سواحل اندونزی رخ داد که باعث سونامی شد و تمام کشورهای اطراف اقیانوس هند را تحت تاثیر قرارداد و 228 هزار کشته به جای گذاشت.
زلزله 9 ریشتری در سال 2011 در ژاپن باعث به بار آمدن خسارات فاجعه باری شد و ضمن شکل دادن یک سونامی به نیروگاه هسته‌ای فوکوشیما نیز آسیب جدی وارد کرد.
شما می‌توانید آمار محیط زیست را اینجا ببینید.
